Thursday, April 02, 2015

हाँसो

कतिपय अबस्था यस्तै हुन्छ । कल्पना गरिएको समय भन्दा वर आइपुगिदिन्छ जिवन...
हाँसो र आँशु यस्ता चिज हुन जसको कहिल्यै मिलन हुँदैन । च्याटमा एउटी केटी यस्तै भन्दै थिई अघि । सायद यस्तै होला । उसले यस्ता कुरा मसँग किन गरी मलाई थाहा छैन । अपीतु मान्छे सामाजिक संजालहरुमा कम रुन्छ र बढी हाँस्छ । म त झन् धेरै पो हाँस्छु सबैतिर । यथार्थ । एक्लै हुँ वा धेरैको जमातबिच । तर यो हाँसो पूरानो हाँसो । खै किन हाँसेको थिँए कुन्नी त्यो बेला । जिन्दगी सम्झँदा छाती चरक्क हुन्छ । जिन्दगीका अति कष्टमय क्षणहरु थिए त्यि । नोष्टालजिया सातदोबाटो.....

Sunday, January 26, 2014

मान्छेको जिन्दगी यो
















आजभोली गीत खासै लेखीएको छैन । केही गित त लेखेको छु, जुन गीत ब्लगमा राख्दा चोरी हुने पो हो की भन्ने डर पनि लाग्छ । अरुको रचना चोरेर चर्चित बन्ने धुनमा लागेकाहरु पनि यहाँ धेरै छन् । त्यिनीहरुको कुदृष्ट्रि नपर्ने हो भने म स्वयंलाई मन परेका गीतहरु पनि राख्ने थिँए । बिभिन्न परिस्थितीहरुमा भावावेगमा आएर मैले लेखेका गीतहरु त्यति उत्कृष्ट छन् जस्तो मलाई लाग्दैन । बिगतमा लेखिएका गीतहरु इमेलमा राखेको थिँए, आज खोलेर हेर्दा यही भेट्टाएँ ,सायद मैले यो गीत कुनै परिस्थितीमा लेखेको हुँला–


मान्छेको जिन्दगी यो
थाहै हुन्न कहाँ रोकिन्छ
बढ्छु भन्दा अघि निरन्तर
ढुङ्गाहरुमा ठोकिदिन्छ

हाँस्नेहरु हो नहाँस ढुङ्गा भै
बाँकी नै छन् तिम्रा दिनहरु
जति बाँच्दै गयो उति कठिन
यो संघर्षशील जिन्दगी झन्
जति साँचे पनि भित्र आँशु
बहिर नै खाली पोखिदिन्छ
मान्छेको जिन्दगी यो
थाहै हुन्न कहाँ रोकिन्छ

जसलाई साथी सम्झ्यो यहाँ
उही ठुलो दुस्मन बनिदिन्छ
भए नजिक नभए टाढा
अझ पराई आफन्तै हुन्छ
आफ्नो भन्ने क्वै नभएपछी
यो मन अझै दुखिदिन्छ
मान्छेको जिन्दगी यो
थाहै हुन्न कहाँ रोकिन्छ

सपना हुन्छन् हरेक मानिसका
सधै अगाडी नै बढिरहुँ
प्रगतिका नयाँनौला
शिखर अनगिन्ती चढिरहुँ
परिस्थितीले गर्दा अचानक
आफ्नो मुल्य आफै तोकिन्छ
मान्छेको जिन्दगी यो
थाहै हुन्न कहाँ रोकिन्छ

२०६६ चैत्र १०
ललितपुर

मेला–झेला र जागिरको खेला


शम्भु दंगाल /काठमाडौ


काठमाडौको दुई क्षेत्रमा यतिबेला बिषेश मेला लागेका छन् । साँखु स्थित  सालीनदीमा र काठमाडौको अनामनगर स्थित लोकसेवाका आयोगको कार्यालयमा । सालीनदीमा धर्म कर्म गर्नेहरुको मेला लागेको हो भने लोकसेवा आयोगको कार्यालयमा बेरोजगार यूवायूवतीको ।
सुब्बाको लागि लोकसेवा आयोगले खोलेको बिज्ञापनको परिक्षा फारम भर्ने दिन पर्सि १४ गते सकिँदै छ भने त्यसपछि एक हप्ता सम्म दोब्बर दस्तुर तिरेपछि मात्र फर्म भर्न पाइने भएपछि लास्ट आवरमा हज्जारौ यूवा यूवती सपनाको पन्तुरो बोकेर लोकसेवा आयोगको मेलामा सहभागी हुन भेला भएका छन् ।
देशमा बढ्दो बेरोजगारी र सरकारी सेवामा प्रबेशपछिको आकर्षक जिन्दगीले शैक्षिक बेरोजगारहरुलाई मोहनी लगाएको छ । उनीहरु बिहानै देखि आयोगको कार्यालयको पैसा तिर्ने काउन्टर र पैसा तिरिसकेपछि फारम बुझाउने लाइनमा ६–७ घन्टा सम्म बसेका थिए । लाइनमा कोही बिचमै छिरेर झेली गर्ला कि भनेर लाइनमा बसेका क्यान्डिडेट बढो सर्तक मुद्रामा थिए ।

माघ १२ गते दिउसो १२ बजे आयोगको कार्यालय पुग्दा हज्जारौ बेरोजगार यूवायूवतीले त्यस आसपासको क्षेत्र मेलामय भएको थियो । ७–८ जना फारमको फोटोकपी बेच्नेहरु लौ फारम फारम भन्दै कराइरहेका थिए ।  दुई चार जना चटपटे ब्यापारीकोमा तरुनी क्यान्डिडेटहरुको चटपटे आन बाक्लै उपस्थिती देखिन्थ्यो । त्यही भिडमा भेटिए भक्तपुर चिक्तपोलका २१ बर्षिय नौजवान महेश दुलाल ।


 बिहान ९ बजेदेखि लाइनमा बसेको उनी भोक लागेर लाइनमै चाउचाउ खाँदै थिए ।  अघिल्लो बर्ष पनि उनले लोकसेवा परिक्षा दिएका थिए ।  बिबिएस तेश्रो बर्षमा अध्ययनरत उनी जबसम्म पास भइन्न तेतीबेला सम्म परिक्षा दिइरहने बताउछन् ।
उता फुटपाथमा नायब सुब्बा लेखिएका थरी थरी लेखकका किताब बिक्री गर्नेहरुको उस्तै रौनक । रामचन्द्र दाहालले लोकसेवा आयोगको अगाडि फुटपाथमा बसेर किताब बिक्री गर्न थालेकै दुई बर्ष भइसकेछ । तर पछिल्लो समय किताब कम बिक्री भएको उनी बताउछन् । भन्छन् धेरै मान्छे संगु पूरानै किताब रहेको छ, नयाँ आउनेहरुले मात्र त हो नी किताब किन्ने । अहिले फेरी किताब बेच्नेहरु पनि बढेका छन् उनले भने । तर सिजनको ब्यापार गरेको उनले यसबर्ष मात्र २० हजार मूल्य बराबरको किताब बिक्री गरेको बताए ।

फाराम बुझाउने लाइनमा भेटिए काठमाडौको नाङ्लेभारेका थिए प्रकाश दंगाल । चार घन्टा अगाडि देखि लाइन बसेको बताउने उनले अन्य साथीको ६–७ ओटा फारम बुझाउने जिम्मा लिएको बताए ।


काठमाडौको बिशाल नगर बाट आएकी सरिता थपलियाले महिला आरक्षण कोटा र खुल्ला  दुबैमा फाराम भरेको बताइन् । दुइटा झटारोले हान्दा कसो एउटा आँप नझर्ला ? उनको तर्क छ ।

यता २४ बर्षिय संयोग कुमार यादवले पनि  पहिलोचोटी मधेशी र खुल्ला गरी दुबै कोटामा फाराम भएको बताए । नोकरी गर्न धरै गाह्रो पर्ने भएको भन्दै उनले लडेरै जागिर खाने बताए । स्नातक तह पूरा गरेका उनले क्याम्पसको अगाडिको पढाई पूरै छोडेर सरकारी जागिर खाने अभियानमै होमिएको बताए ।


















यस्तै कैलालीका भरत चन्द, काठमाडौ साँखुका प्रबास कटुवाल र बिजय श्रेष्ठ तीनजना दौतरी पनि सुब्बाको सपना बोकेर आयोगमा फाराम बुझाउने लाइनमा भेटिए । सगरमाथा कलेज र सक्व कलेजमा पढ्ने उनीहरुलाई पनि सरकारी जागिर खाने ठूलो रहर छ । पहिलेचोटी फारम भरेका उनीहरु भन्दै थिए फारम बुझाउन त यस्तो गाह्रो छ भने जागिरै खान कति गाह्रो होला ।

यता ललितपुर पाटन ढोकाकी प्रतिमा प्रजापतिलाई पनि सरकारी जागिर खाने ठूलो धोको छ । किन लोक सेवा ताक्नुभएको ? उनले भनिन सरकारी जागिर खान कसलाई रुचि हुदैन ?


एम ए गर्दै गरेकी उनले महिला कोटामा मात्रै फाराम भरेको बताइन् । परिक्षाको लागि खासै तयारी नगरेपनि अब कस्सिएर पढ्ने उनको योजना रहेको छ ।










सेतो सर्ट र नीलो सुटप्यान्ट अनि पिंक ब्लाउज, सारी चोलोमा सजिएर सरकारी अड्डामा बसी सिग्नेचर गरेर बित्ने जागिर, अनगिन्ति सेवा र सुबिधाको मेवा अनि बुढेसकालमा नातिनातिना खेलाउदै पेन्सन खाने जिवनको गुलियो सपना छरपष्ट यसरी नै पोखिन्छन् यसरी नै हरेक साल लोक सेवा आयोगको कार्यालयमा । केही मरिमेटेर लागिपर्ने फुक्त छिर्छन सरकारी अड्डातिर बाँकी ट्वाँ परेर थाल्छन फेरी अर्को तयारी । अनि कोही हानिँछन् आ यो मूला ठोकसेवा आयोग न सायोग भन्दै कतार मलेसिया, अष्ट्रेलिया र अमेरीकातिर ।  अहिले करिब ३० लाख नेपाली यूवा रोजगारीको सिलसिलामा नेपाल बाहिर रहेका छन् । नेपालमै जागिर खाने एकमात्र आकर्षणको केन्द्र सरकारी जागिर छ, तर थोरै सिटमा हज्जारौले प्रतिष्पर्धा गर्नुपर्ने कारण थोरैको मात्र सपना पूरा हुन्छ । सरकारले अहिले सम्म नेपालमा शैक्षिक बेरोजगारको सही ब्यवस्थापन गर्न, न कुनै नीति ल्याउन सकेको छ न त काम गर्न नै ।
०७० माघ १२
काठमाडौं ।










जिन्दगीको रंग










गीत/शम्भु

जस्तो पोत्यो, उस्तै हुन्छ, जिन्दगीको रंग

रोए दुख्छ छाती हजुर, हाँसे उमंङ्ग...


हाँसीरहने हिमाललाई, बादलले नि छुन्छ

दाया तिर सुख हाँसे, बाँया दु:ख रुन्छ

न्यानो बिहान, दिउसो कडा, साँझ फिका घाम

कतै घात, कतै साथ, जिन्दगीको नाम...


कहिले काँही ढुङ्गा पनि, देउता बनिदिन्छ

कहिलेकाँही देउता पनि, ढुङ्गा बनिदिन्छ

हिउ छोए चिसो जिवन, आगो छोए तातो

सुख–दुःख दुइ पाइला, जिन्दगीको बाटो...

जस्तो पोत्यो, उस्तै हुन्छ, जिन्दगीको रंग

रोए दुख्छ छाती हजुर, हाँसे उमंङ्ग...

०३ माघ ०७०नयाँ बानेश्वर, काठमाडौँ

Wednesday, October 23, 2013

रेडियो कार्यक्रम – भोइस अफ काठमाडौ

रेडियो पत्रकारिता पढ्दै गरेका र रेडियो कार्यक्रमका बारेमा रुचि राख्नेहरुलाई सहयोग पुगोस भनेर यो सामग्री पोष्ट गरिएको छ ।

रेडियो कार्यक्रम – भोइस अफ काठमाडौ


                                   कार्यक्रम अबधी– ४५ मिनेट
                                                  स्क्रिप्ट / कार्यक्रम उत्पादक– शम्भु दंगाल

नमस्कार, कार्यक्रम भोइस अफ काठकाडौमा स्वागत छ, उपस्थित भएको भएको छु, शम्भु दंगाल । यो कार्यक्रम हरेक आइतबार बेलुका सबा छ बजे र सोमबार बिहान सबा नौ बजे क्यापिटल एफ.एम. ९२.४ मेगाहर्ज र हाम्रो अनलाइन www.cfmonair.com बाट संसारभर एकसाथ प्रशारण भइरहेको छ ।
कार्यक्रम भोइस अफ काठमाडौ विकास पत्रकारिता अन्र्तगत केन्द्रित रहेर तयार पारिएको रेडियो पत्रिका हो । यो कार्यक्रममा हामी काठमाडौ उपत्यका भित्र लुकेर रहेका विषयबस्तुहरुलाई उजागर गछौँ, उपत्यका भित्रका कुनै खास क्षेत्रको विकास निमार्णको अबस्था, त्यस क्षेत्रको समस्याका साथै काठमाडौ उपत्ययका भित्र मनाइने जात्रा पर्बका साथै सांस्कृतिक संम्पदाहरुलाई याहाहरु समक्ष चिनाउने काम गर्दछौं ।
आजको कार्यक्रममा हामी काठमाडौको प्रशिद्ध, प्राचिन तथा धार्मिक सांस्कृतिक संम्पदाले भरीपूर्ण  क्षेत्र टोखाको बारेका तयार पारिएको सामग्री प्रस्तुत गर्दैछौं ।

नेवारी धुन– १० सेकेन्ड

टोखा । धेरैले चाकुका लागि प्रशिद्ध क्षेत्र भनेर धेरै अघि देखि पढ्दै र सुन्दै आएकै हो । तर टोखा माघे संक्रान्तिकमा खाइने चाकुका लागि मात्र प्रसिद्ध छैन यहाँका साँस्कृतिक बिबिधता, यहाँका पुरातात्विक, धार्मिक सम्पदा र मौलीक जनजिबनका कारण पनि टोखा चर्चित रहेको छ । टोखा काठमाडौको उत्तरतिर रहेको शिबपुरी राष्ट्रिय निकुजको दष्क्षिणी काखमा अवस्थित प्राचिन शहर हो । काठमाडौ महानगरपालिका बाट नजिकको दुरीमा रहेको यो क्षेत्र हाल दुई ओटा गाबिसमा बाँढिएर रहेको छ । यस क्षेत्रको भौगोलकि अबस्थाको कुरा गर्दा यसको उत्तरपश्मितिर झोर गाबिस, दक्षिणतर्फ धापासी र गोंगबु, पूर्वतिर खड्का भद्रकाली तथा पश्चिमतर्फ फुटुङ्ग गाबिसहरु रहेका छन् । यो क्षेत्र चाकुका साथै बैसाख १ गते हुने सपनातीर्थ मेलाका साथै अन्य विविध जात्रा पर्बले प्रख्यात रहेको छ ।

फिलर हाई– ५ से.

अब हामी टोखा क्षेत्रको ऐतिहासिक पक्षका बारेमा चर्चा गर्दैछौ । हिन्दुपरम्परा अन्र्तगत सम्मान पाएका ३३ कोटी देविदेवतासंग सम्बिन्धित रहेको मानिने यस टोखा क्षेत्रमा चौसठ्ठी शिबलिङ्गमध्ये चण्डिकेश्वर धर्मेश्वर र गोकर्नेश्वर महादेव पनि पर्दछन् । हालको जोरपाटी नजिक रहेको गोकर्णेश्वर महादेबलाई पनि टोखा क्षेत्रभित्रकै सुप्रसिद्ध तीर्थका रुपमा हाम्रो नेपाल महात्म्यले चिनाउन खोजेको छ । यस प्रसंगले पनि टोखाको फैलावट पहिले कति थिया भन्ने कुराको संकेत गर्दछ । हिमालय पुत्री पार्बतीलेमहादेबलाई पतिको रुपमा प्रापत गर्न टोखाको पिन्डारक तीर्थमा नुहाई चन्डिकेश्वर महादेबको पूजा तथा आराधना गरको सवास्थानी ब्रतकथामा उल्लेख गरेको पाइन्छ । जसको कारण पनि यसको पौराणिकतालाई ठम्याउन सहयोग मिल्दछ ।

फिलर हाई–

अब भने हामी टोखा क्षेत्रको प्राचिन राजकाज सम्बिन्धी प्रसंग जोद्दैछौ ।
फिलर हाई–
टोखामा प्राचिन कालमा धर्मदक्त भन्ने महाराजाले शासन गरेको उल्लेख भएको पाइन्छ । पराक्रमी तथा न्यायप्रेमी राजाका रुपमा रहेका धर्मदत्तले कलिगत संबत अनुसार २९६० तिर शासन गरेको पाइन्छ । बाँकी टोखाका बारेमा लेखिएको किताबबाट..............................................

कार्यक्रममा पालो भएको छ, पहिलो ब्यापारिक बिश्रामको । बिश्रामपछि हामी फेरी पनि टोखाका बिबिध प्रसंगलाई कार्यक्रमा जोड्नेनै छौ । कार्यक्रम सुन्दै रहनुहोला ।
कार्यक्रमको पहिलो बिश्रामपछि यहाँहरुलाई पून स्वागत छ । कार्यक्रम भोइस अफ काठमाडौमा आज हामी
काठमाडौको टोखाका बारेमा कुरा गरिरहेका छौँ ।

फिलर हाई–

अब भने हामी टोखामा बर्षभरी मनाइने सास्कृतिक पर्ब, जात्रा तथा चाडपर्बका तथा यस क्षेत्रमा रहेका धार्मिक साँस्ककृतिक संम्पदाको बारेमा चर्चा गर्दैछौं ।
शूरुमा यस क्षेत्रमा रहेका धार्मिक क्षेत्रहरुको बारेमा चर्चा गरौँ– यस क्षेत्रमा पौराणिक प्रसंग जोडिएको श्री स्वस्थानी कथामा उल्लेखित महत्वपूर्ण तीर्थस्थल मुस्कानेश्वर अर्थात चन्डिकेश्वर महादेब र चन्डेश्वरी मन्दिर रहेको छ । यो मन्दिर शिवपुरी राष्ट्रिय निकुञ्जको छेउमा अबस्थित रहेको छ । किम्बदन्ती अनसार श्री स्वास्थानी कथामा उल्लेख भए अनुसार दक्षप्रजापतिmले यस्वमेघ यज्ञ आयोजना गरेको र आफ्ना पति महादेबलाई अपमान गरेको भनेर सतिदेवीले यज्ञकुन्डमा फाल हानेको पौराणिक क्षेत्रको रुपमा यो क्षेत्र रहको छ । यी मन्दिरका वरीपरी तेत्तिसकोटी देवीदेवताहरु बस्ने जनविश्वास रहेको छ । यस ठाँउमा दक्षप्रजापतिले राज्य गरेको र कार्य सफलताको लागि होमादी गर्दा बनेको भनी विस्वास गरिने खरानीको अबशेषको कालोमाटो अहिले पनि देख्न सकिन्छ ।  त्यस्तै यस क्षेत्रमा कोथु गणेश वा तल्लो गणेश र सरस्वतीका मन्दिरहरु सरस्वती गाबिसको वडा नं ६ मा रहेका छन् । त्यस्तै मसानकाली मन्दिर पनि यसै गाबिसको वडा नं २ भूतखेल चौरमा रहेको छ । माथिल्लो गणेश चन्डेश्वरी गाबिस वडा नं २ टोखाको मध्ये भागमा पर्दछ । त्यस्तै यस क्षेत्रको अर्को महत्वपूर्ण धार्मिक स्थल सपनातीर्थ मन्दिर पनि चन्डेश्वरी गाबिसकै वडा नं २ को उत्तरतिर झोर गाबिसको सिमानानिर अबस्थित रहेको छ ।
करिब ५० रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको चौरमा सपनातीर्थ मन्दिर रहेको छ । सपनातीर्थ मन्दिर संग बिभिन्न किसिमका किम्बदन्तीहरु सुन्न पाइन्छ । किम्बदन्ती अनुसार सपनातीर्थ भारतको काशीबाट आई टोखामा बसको प्रसंगहरु पनि सुन्न पाइन्छ । त्यस्ै अर्को किंबदन्ती अनुसार टोखाका देवी देवतालाई शीतल बनाइराख्न झोरबाट त्रिबेणी, बज्रयोगीनीबाट दूधवेणी र चन्डेश्वरीबाट सनबेणी तनिवटा नदीहरु सपनातीर्थ तर्फ बढ्दै आए । दुई ओटा नदीहरु समयमै आइपुगे भने सनवेणी समयमै आइपुग्न नभ्याउदै बिहानीको भालै बास्यो र सनबेणी आइपुग्न सकेन । अहिले सपनातीर्थ मन्दिर त्रिबेणी र दुधवेणी नदी मिलेको संगमको मध्य भागमा अवस्थित रहेको छ । त्यस्तै कोथु गणेश र सरस्वती मन्दिर सरस्वती गाबिसको पुरानो मुख्य बस्तीदेखि दक्षिणी भागमा रहेका छन् । गणेश मन्दिरको पश्चिम र सरस्वती मन्दिरको अगाडि एउटा पोखरी रहेको छ । यस पोखरमिा बेशाख ३ गतेका दिन रथहरु लगी जात्रा गरिन्छ ।

फिलर हाई–

यस्तै माथिल्लो गणेश मन्दिरको वरीपरी अरु बिभिन्न मन्दिरहरु रहेका छन् । गणेश मन्दिरको पश्चिमपट्टी भमिसेनको मन्दिर छ भने भीमसेन मन्दिरको पछाडीपट्टी तलेजु मन्दिर रहेको छ । त्यसै गरी पूर्वतिर महाङ्काल मनिदर तथा बुद्धका  चैत्यहरु पनि रहेका छन् । टोखा क्षेत्रमा रहेको भीमसेन मन्दिरमा हरेक बर्षको माघ कृष्ण पक्षको भीष्म द्धादशीका दिन बिशेष मपूजा सहित स्थानिय बासिन्दाले बली दिने गर्दछन् । यसै मन्दिरमा भीष्म द्धाद्धशीका दिन पूजा चलिरहेको समयमा स्थानिय बासिन्दा दशराज मर्हजन संग गरिएको यो कुराकानी–

टोखा क्षेत्र साँस्कृतिक संम्पदा, चालचलन र रितीरिवाजमा अत्यन्तै धनी क्षेत्र हो । यहां पौराणिक प्रसंगहरु जोडिएका धेरै सम्पदाका साथै जात्रा पर्बहरु रहेका छन् । अब भने हामी टोखा क्षेत्रमा बर्षभरी मनाइने चाडपर्बका बारेमा टोखा क्षेत्रका मुल नाइके हेमराज श्रेष्ठसंग गरिएको कुराकानी प्रस्तुत गर्दैैछौँ– बाइट, हेमराज श्रेष्ठ
टोखा क्षेत्रका मूल नाइके हेमराज श्रेष्ठले जानकारी दिनुभएका त्यि चाडपर्बसंग पनि धेरै किसिमका पौराणिक प्रसंगहरु जोडिएका छन् । त्यी प्रसंगहरुलाई हामी आगामी दिनहरुमा पनि क्रमश जोड्दै जानेछौँ ।

फिलर हाई–

अब भने हामी यस क्षेत्रको विकास निमार्णको प्रसंगलाई जोड्दैछौ । काठमाडौ महानगरपालीकाबाट नजिकै रहको टोखा क्षेत्रमा केही पुराना बस्तीसंगै नया बस्तिको विकास हुने क्रम पनि त्रीब रहेको छ ।  विकास निमार्णको दृष्किोणले सबै वडामा सडक बिस्ता भएको छ भने पछिल्लो समयमा खानेपानीको समस्या भने केही बढेको छ । अब प्रस्तुत छ टोखा चन्डेश्वरीका  गाबिस सचिब प्रद्युम्न प्रसाद कुईकेल संग यस क्षेत्रको विकास निमार्ण संग केन्द्रित रहेर गरीएको कुरकानी– बाइट, पद्युम्न कुइकेल

टोखा क्षेत्रको विकासका लागि सो क्षेत्रमा बिभिन्न किसिमका सामाजिक संस्थाहरु, क्लबहरु पनि क्रियाशिल रहेका छन् । त्यी क्लब, सामाजिक संस्थाहरुले बेलाबखत स्थानिय स्तरमा जनचेतना जगाउने, स्वास्थ्य शिबिर तथा खेलकुद जस्ता रचनात्मक कार्यहरु पनि संचालन गरेर टोखा क्षेत्रलाई अघि बढाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेका छन् । सो क्षेत्रमा क्रियाशिल क्लबहरु मध्ये २०४७ सालमा स्थानमा स्थापना भएको भगवती क्लबका अध्यक्ष ....

बाइट

आजको कार्यक्रममा हामी काठमाडौका प्राचिन क्षेत्र टोखाका बारेमा तयार पारिएको साम्रगी प्रस्तुत गरिरहेका छौं । कार्यक्रममा पालो भएको छ, अन्तिम ब्यापारिक बिश्रामको । बिश्रामपछि हामी टोखा  क्षेत्रमा क्रियाशिल राजनीतक दलका स्थानिय  नेताहरु संगको अन्र्तक्रिया लिएर उपस्थित हुनेछौ । कार्यक्रम सुन्दै रहनुहोला–

अन्तिम बिश्राम.....

कार्यक्रमको अन्तिम बिश्रामपछि पुन स्वागत, तपाई सुन्दैहुन्नुहुन्छ, रेडियो पत्रिका भोइस अफ काठमाडौं, ९२.४ मेगाहर्जका साथै इन्टरनेमा www.cfmonair.com मार्फत संसारभर एकैसाथ प्रशारण भइरहेको छ ।
आजको कार्यक्रममा हामी काठमाडौको ऐतिहासिक क्षेत्र टोखालाई तपाईहरु माझ प्रस्तुत गरिरहेका छौं । कुनै पनि क्षेत्रको सामाजिक रुपान्तरणका लागि राजनीतिक चेतना र राजनीतिक नेता कार्यकर्ताहरुको पनि निकै ठुलो भूमिका हुने गर्दछ । अब भने हामी टोखा क्षेत्रमा क्रियाशिल बिभिन्न राजनितिक दलका कार्यकर्ता संग अन्र्तक्रिया गर्दैछौं ।
आजको कार्यक्रममा हामीले काठमाडौको धार्मीक साँस्कृतिक सम्पदाले भरीपूर्ण प्राचिन महत्व बोकेको ऐतिहासिक स्थल टोखाका बारेमा तयार पारिएको सामग्री प्रस्तुत ग¥यौं । हामी बेला बखत आगामी अंकहरुमा पनि यस क्षेत्रका महत्वपूर्ण सथलहरका बारेमा यहाहरुलाई जानकारी दिनेनै छौ ।
आजको कार्यक्रमको निर्धारित समय सकिसकेको छ । कार्यक्रम भोइस अफ काठमाडौ हरेक साता आइतबार सांझ सबा सात बजे र पुनः प्रशारण सोमबार बिहान सबा ९ बजे क्यापिटल एफ.एम. ९२.४ मेगाहर्जमा सुन्न सक्नुहुनेछ । आजको कार्यक्रमबाट प्राबिधिक साथी प्रदिपराज धामी संगै कार्यक्रम प्रस्तोता शम्भु दंगाल बिदा हुन्छु । क्यापिटल एफ.एम. सुन्दै रहनुहोला नमस्कार ।  



Sunday, October 13, 2013

प्रमोद दंगालको आत्महत्या


प्राय घटना–दुर्घटनाका खबरहरु मिडियामा आँउछन् । घटना प्रकृति अनुसार त्यीनले हेडलाइन, सब हेडलाइन, डेटलाइन, बाइलाइन अनि इन्ट्रो  हुदै एउटा समाचारको आकारमा आफूलाई समाहित गर्छन् ।
तर त्यो दुर्घटना सामान्य थियो । कसैले पासो लगाएर आफ्नै हत्या ग¥यो त के त्यसले समाचारै बन्नुपर्छ भन्ने केही छ ?
सुनिन्छ, प्रमोद दंगाल भन्ने एउटा छाँया थियो कतै ।  छाँया जसको प्रकाशको उपस्थिति बिना आफनो कुनै आकार हुदैन, ढाँचा हुदैँन । समग्रमा भन्दा कुनै अस्तित्व नै हुँदैन । एउटा अस्तित्व बिहिन छाँया, किसानको बारीको बुख्याँचा जस्तै थियो रे कुनै कलेजमा ।
सुनिएको कुरा । भक्तपुरको सानोठिमी, मगर गाँउ, धुन्चेपाखा, बहाखाबजार । उसका थोत्रा चप्पलहरु । उसका थोत्रा सपनाहरु । उसको थोत्रो जिन्दगी । कुनै लक्षबिहिन भएर रल्लिरहन्थयो रे ।
कथा नाइन्टीन फौन्टिनको पनि होइन । कथा ५० बर्ष अगाडिको पनि होइन । करिब करिब एक दशक भित्रको कुरा हो । प्रमोद दंगालको रहस्यमय आत्महत्याबारे केही तथ्य पक्ता लागेको छ, बिस्तारै खोल्दै जानेछु । प्रतिक्षा गर्नुहोस...

Sunday, September 15, 2013

गजल

खान, चुठ्न, फ्याक्न मिलने राजनीतिको थाल
नेताजिलाई आँउछ फ्री.मा प्रभुजीको दाल

वादका छन् कुरा हजुर, सिद्धान्तका खोल
जनतालाई पासो थाप्ने भाषणका छन् जाल

विकास भन्ने कुन चरी हो थाहा छ त अध्यक्ष ज्यू
सक्ता परिबर्तनको मात्रै कुरा यहाँ प्रत्येक साल

सँगै जन्मेका देश आज चनद्रमामा डुल्छन्
कठैबरा यो नेपालको भयो कछुवाको चाल

टुकी बक्ति राष्टिय ज्योती, शान बेग्लै भयो
छङ् छङ् गर्दै त्यसै बग्छन् हाम्रै नदीमा छाल
२०७० भदौ २९

हाँसो

कतिपय अबस्था यस्तै हुन्छ । कल्पना गरिएको समय भन्दा वर आइपुगिदिन्छ जिवन... हाँसो र आँशु यस्ता चिज हुन जसको कहिल्यै मिलन हुँदैन । च्याटमा ...

Thursday, April 02, 2015

हाँसो

कतिपय अबस्था यस्तै हुन्छ । कल्पना गरिएको समय भन्दा वर आइपुगिदिन्छ जिवन...
हाँसो र आँशु यस्ता चिज हुन जसको कहिल्यै मिलन हुँदैन । च्याटमा एउटी केटी यस्तै भन्दै थिई अघि । सायद यस्तै होला । उसले यस्ता कुरा मसँग किन गरी मलाई थाहा छैन । अपीतु मान्छे सामाजिक संजालहरुमा कम रुन्छ र बढी हाँस्छ । म त झन् धेरै पो हाँस्छु सबैतिर । यथार्थ । एक्लै हुँ वा धेरैको जमातबिच । तर यो हाँसो पूरानो हाँसो । खै किन हाँसेको थिँए कुन्नी त्यो बेला । जिन्दगी सम्झँदा छाती चरक्क हुन्छ । जिन्दगीका अति कष्टमय क्षणहरु थिए त्यि । नोष्टालजिया सातदोबाटो.....

Sunday, January 26, 2014

मान्छेको जिन्दगी यो
















आजभोली गीत खासै लेखीएको छैन । केही गित त लेखेको छु, जुन गीत ब्लगमा राख्दा चोरी हुने पो हो की भन्ने डर पनि लाग्छ । अरुको रचना चोरेर चर्चित बन्ने धुनमा लागेकाहरु पनि यहाँ धेरै छन् । त्यिनीहरुको कुदृष्ट्रि नपर्ने हो भने म स्वयंलाई मन परेका गीतहरु पनि राख्ने थिँए । बिभिन्न परिस्थितीहरुमा भावावेगमा आएर मैले लेखेका गीतहरु त्यति उत्कृष्ट छन् जस्तो मलाई लाग्दैन । बिगतमा लेखिएका गीतहरु इमेलमा राखेको थिँए, आज खोलेर हेर्दा यही भेट्टाएँ ,सायद मैले यो गीत कुनै परिस्थितीमा लेखेको हुँला–


मान्छेको जिन्दगी यो
थाहै हुन्न कहाँ रोकिन्छ
बढ्छु भन्दा अघि निरन्तर
ढुङ्गाहरुमा ठोकिदिन्छ

हाँस्नेहरु हो नहाँस ढुङ्गा भै
बाँकी नै छन् तिम्रा दिनहरु
जति बाँच्दै गयो उति कठिन
यो संघर्षशील जिन्दगी झन्
जति साँचे पनि भित्र आँशु
बहिर नै खाली पोखिदिन्छ
मान्छेको जिन्दगी यो
थाहै हुन्न कहाँ रोकिन्छ

जसलाई साथी सम्झ्यो यहाँ
उही ठुलो दुस्मन बनिदिन्छ
भए नजिक नभए टाढा
अझ पराई आफन्तै हुन्छ
आफ्नो भन्ने क्वै नभएपछी
यो मन अझै दुखिदिन्छ
मान्छेको जिन्दगी यो
थाहै हुन्न कहाँ रोकिन्छ

सपना हुन्छन् हरेक मानिसका
सधै अगाडी नै बढिरहुँ
प्रगतिका नयाँनौला
शिखर अनगिन्ती चढिरहुँ
परिस्थितीले गर्दा अचानक
आफ्नो मुल्य आफै तोकिन्छ
मान्छेको जिन्दगी यो
थाहै हुन्न कहाँ रोकिन्छ

२०६६ चैत्र १०
ललितपुर

मेला–झेला र जागिरको खेला


शम्भु दंगाल /काठमाडौ


काठमाडौको दुई क्षेत्रमा यतिबेला बिषेश मेला लागेका छन् । साँखु स्थित  सालीनदीमा र काठमाडौको अनामनगर स्थित लोकसेवाका आयोगको कार्यालयमा । सालीनदीमा धर्म कर्म गर्नेहरुको मेला लागेको हो भने लोकसेवा आयोगको कार्यालयमा बेरोजगार यूवायूवतीको ।
सुब्बाको लागि लोकसेवा आयोगले खोलेको बिज्ञापनको परिक्षा फारम भर्ने दिन पर्सि १४ गते सकिँदै छ भने त्यसपछि एक हप्ता सम्म दोब्बर दस्तुर तिरेपछि मात्र फर्म भर्न पाइने भएपछि लास्ट आवरमा हज्जारौ यूवा यूवती सपनाको पन्तुरो बोकेर लोकसेवा आयोगको मेलामा सहभागी हुन भेला भएका छन् ।
देशमा बढ्दो बेरोजगारी र सरकारी सेवामा प्रबेशपछिको आकर्षक जिन्दगीले शैक्षिक बेरोजगारहरुलाई मोहनी लगाएको छ । उनीहरु बिहानै देखि आयोगको कार्यालयको पैसा तिर्ने काउन्टर र पैसा तिरिसकेपछि फारम बुझाउने लाइनमा ६–७ घन्टा सम्म बसेका थिए । लाइनमा कोही बिचमै छिरेर झेली गर्ला कि भनेर लाइनमा बसेका क्यान्डिडेट बढो सर्तक मुद्रामा थिए ।

माघ १२ गते दिउसो १२ बजे आयोगको कार्यालय पुग्दा हज्जारौ बेरोजगार यूवायूवतीले त्यस आसपासको क्षेत्र मेलामय भएको थियो । ७–८ जना फारमको फोटोकपी बेच्नेहरु लौ फारम फारम भन्दै कराइरहेका थिए ।  दुई चार जना चटपटे ब्यापारीकोमा तरुनी क्यान्डिडेटहरुको चटपटे आन बाक्लै उपस्थिती देखिन्थ्यो । त्यही भिडमा भेटिए भक्तपुर चिक्तपोलका २१ बर्षिय नौजवान महेश दुलाल ।


 बिहान ९ बजेदेखि लाइनमा बसेको उनी भोक लागेर लाइनमै चाउचाउ खाँदै थिए ।  अघिल्लो बर्ष पनि उनले लोकसेवा परिक्षा दिएका थिए ।  बिबिएस तेश्रो बर्षमा अध्ययनरत उनी जबसम्म पास भइन्न तेतीबेला सम्म परिक्षा दिइरहने बताउछन् ।
उता फुटपाथमा नायब सुब्बा लेखिएका थरी थरी लेखकका किताब बिक्री गर्नेहरुको उस्तै रौनक । रामचन्द्र दाहालले लोकसेवा आयोगको अगाडि फुटपाथमा बसेर किताब बिक्री गर्न थालेकै दुई बर्ष भइसकेछ । तर पछिल्लो समय किताब कम बिक्री भएको उनी बताउछन् । भन्छन् धेरै मान्छे संगु पूरानै किताब रहेको छ, नयाँ आउनेहरुले मात्र त हो नी किताब किन्ने । अहिले फेरी किताब बेच्नेहरु पनि बढेका छन् उनले भने । तर सिजनको ब्यापार गरेको उनले यसबर्ष मात्र २० हजार मूल्य बराबरको किताब बिक्री गरेको बताए ।

फाराम बुझाउने लाइनमा भेटिए काठमाडौको नाङ्लेभारेका थिए प्रकाश दंगाल । चार घन्टा अगाडि देखि लाइन बसेको बताउने उनले अन्य साथीको ६–७ ओटा फारम बुझाउने जिम्मा लिएको बताए ।


काठमाडौको बिशाल नगर बाट आएकी सरिता थपलियाले महिला आरक्षण कोटा र खुल्ला  दुबैमा फाराम भरेको बताइन् । दुइटा झटारोले हान्दा कसो एउटा आँप नझर्ला ? उनको तर्क छ ।

यता २४ बर्षिय संयोग कुमार यादवले पनि  पहिलोचोटी मधेशी र खुल्ला गरी दुबै कोटामा फाराम भएको बताए । नोकरी गर्न धरै गाह्रो पर्ने भएको भन्दै उनले लडेरै जागिर खाने बताए । स्नातक तह पूरा गरेका उनले क्याम्पसको अगाडिको पढाई पूरै छोडेर सरकारी जागिर खाने अभियानमै होमिएको बताए ।


















यस्तै कैलालीका भरत चन्द, काठमाडौ साँखुका प्रबास कटुवाल र बिजय श्रेष्ठ तीनजना दौतरी पनि सुब्बाको सपना बोकेर आयोगमा फाराम बुझाउने लाइनमा भेटिए । सगरमाथा कलेज र सक्व कलेजमा पढ्ने उनीहरुलाई पनि सरकारी जागिर खाने ठूलो रहर छ । पहिलेचोटी फारम भरेका उनीहरु भन्दै थिए फारम बुझाउन त यस्तो गाह्रो छ भने जागिरै खान कति गाह्रो होला ।

यता ललितपुर पाटन ढोकाकी प्रतिमा प्रजापतिलाई पनि सरकारी जागिर खाने ठूलो धोको छ । किन लोक सेवा ताक्नुभएको ? उनले भनिन सरकारी जागिर खान कसलाई रुचि हुदैन ?


एम ए गर्दै गरेकी उनले महिला कोटामा मात्रै फाराम भरेको बताइन् । परिक्षाको लागि खासै तयारी नगरेपनि अब कस्सिएर पढ्ने उनको योजना रहेको छ ।










सेतो सर्ट र नीलो सुटप्यान्ट अनि पिंक ब्लाउज, सारी चोलोमा सजिएर सरकारी अड्डामा बसी सिग्नेचर गरेर बित्ने जागिर, अनगिन्ति सेवा र सुबिधाको मेवा अनि बुढेसकालमा नातिनातिना खेलाउदै पेन्सन खाने जिवनको गुलियो सपना छरपष्ट यसरी नै पोखिन्छन् यसरी नै हरेक साल लोक सेवा आयोगको कार्यालयमा । केही मरिमेटेर लागिपर्ने फुक्त छिर्छन सरकारी अड्डातिर बाँकी ट्वाँ परेर थाल्छन फेरी अर्को तयारी । अनि कोही हानिँछन् आ यो मूला ठोकसेवा आयोग न सायोग भन्दै कतार मलेसिया, अष्ट्रेलिया र अमेरीकातिर ।  अहिले करिब ३० लाख नेपाली यूवा रोजगारीको सिलसिलामा नेपाल बाहिर रहेका छन् । नेपालमै जागिर खाने एकमात्र आकर्षणको केन्द्र सरकारी जागिर छ, तर थोरै सिटमा हज्जारौले प्रतिष्पर्धा गर्नुपर्ने कारण थोरैको मात्र सपना पूरा हुन्छ । सरकारले अहिले सम्म नेपालमा शैक्षिक बेरोजगारको सही ब्यवस्थापन गर्न, न कुनै नीति ल्याउन सकेको छ न त काम गर्न नै ।
०७० माघ १२
काठमाडौं ।










जिन्दगीको रंग










गीत/शम्भु

जस्तो पोत्यो, उस्तै हुन्छ, जिन्दगीको रंग

रोए दुख्छ छाती हजुर, हाँसे उमंङ्ग...


हाँसीरहने हिमाललाई, बादलले नि छुन्छ

दाया तिर सुख हाँसे, बाँया दु:ख रुन्छ

न्यानो बिहान, दिउसो कडा, साँझ फिका घाम

कतै घात, कतै साथ, जिन्दगीको नाम...


कहिले काँही ढुङ्गा पनि, देउता बनिदिन्छ

कहिलेकाँही देउता पनि, ढुङ्गा बनिदिन्छ

हिउ छोए चिसो जिवन, आगो छोए तातो

सुख–दुःख दुइ पाइला, जिन्दगीको बाटो...

जस्तो पोत्यो, उस्तै हुन्छ, जिन्दगीको रंग

रोए दुख्छ छाती हजुर, हाँसे उमंङ्ग...

०३ माघ ०७०नयाँ बानेश्वर, काठमाडौँ

Wednesday, October 23, 2013

रेडियो कार्यक्रम – भोइस अफ काठमाडौ

रेडियो पत्रकारिता पढ्दै गरेका र रेडियो कार्यक्रमका बारेमा रुचि राख्नेहरुलाई सहयोग पुगोस भनेर यो सामग्री पोष्ट गरिएको छ ।

रेडियो कार्यक्रम – भोइस अफ काठमाडौ


                                   कार्यक्रम अबधी– ४५ मिनेट
                                                  स्क्रिप्ट / कार्यक्रम उत्पादक– शम्भु दंगाल

नमस्कार, कार्यक्रम भोइस अफ काठकाडौमा स्वागत छ, उपस्थित भएको भएको छु, शम्भु दंगाल । यो कार्यक्रम हरेक आइतबार बेलुका सबा छ बजे र सोमबार बिहान सबा नौ बजे क्यापिटल एफ.एम. ९२.४ मेगाहर्ज र हाम्रो अनलाइन www.cfmonair.com बाट संसारभर एकसाथ प्रशारण भइरहेको छ ।
कार्यक्रम भोइस अफ काठमाडौ विकास पत्रकारिता अन्र्तगत केन्द्रित रहेर तयार पारिएको रेडियो पत्रिका हो । यो कार्यक्रममा हामी काठमाडौ उपत्यका भित्र लुकेर रहेका विषयबस्तुहरुलाई उजागर गछौँ, उपत्यका भित्रका कुनै खास क्षेत्रको विकास निमार्णको अबस्था, त्यस क्षेत्रको समस्याका साथै काठमाडौ उपत्ययका भित्र मनाइने जात्रा पर्बका साथै सांस्कृतिक संम्पदाहरुलाई याहाहरु समक्ष चिनाउने काम गर्दछौं ।
आजको कार्यक्रममा हामी काठमाडौको प्रशिद्ध, प्राचिन तथा धार्मिक सांस्कृतिक संम्पदाले भरीपूर्ण  क्षेत्र टोखाको बारेका तयार पारिएको सामग्री प्रस्तुत गर्दैछौं ।

नेवारी धुन– १० सेकेन्ड

टोखा । धेरैले चाकुका लागि प्रशिद्ध क्षेत्र भनेर धेरै अघि देखि पढ्दै र सुन्दै आएकै हो । तर टोखा माघे संक्रान्तिकमा खाइने चाकुका लागि मात्र प्रसिद्ध छैन यहाँका साँस्कृतिक बिबिधता, यहाँका पुरातात्विक, धार्मिक सम्पदा र मौलीक जनजिबनका कारण पनि टोखा चर्चित रहेको छ । टोखा काठमाडौको उत्तरतिर रहेको शिबपुरी राष्ट्रिय निकुजको दष्क्षिणी काखमा अवस्थित प्राचिन शहर हो । काठमाडौ महानगरपालिका बाट नजिकको दुरीमा रहेको यो क्षेत्र हाल दुई ओटा गाबिसमा बाँढिएर रहेको छ । यस क्षेत्रको भौगोलकि अबस्थाको कुरा गर्दा यसको उत्तरपश्मितिर झोर गाबिस, दक्षिणतर्फ धापासी र गोंगबु, पूर्वतिर खड्का भद्रकाली तथा पश्चिमतर्फ फुटुङ्ग गाबिसहरु रहेका छन् । यो क्षेत्र चाकुका साथै बैसाख १ गते हुने सपनातीर्थ मेलाका साथै अन्य विविध जात्रा पर्बले प्रख्यात रहेको छ ।

फिलर हाई– ५ से.

अब हामी टोखा क्षेत्रको ऐतिहासिक पक्षका बारेमा चर्चा गर्दैछौ । हिन्दुपरम्परा अन्र्तगत सम्मान पाएका ३३ कोटी देविदेवतासंग सम्बिन्धित रहेको मानिने यस टोखा क्षेत्रमा चौसठ्ठी शिबलिङ्गमध्ये चण्डिकेश्वर धर्मेश्वर र गोकर्नेश्वर महादेव पनि पर्दछन् । हालको जोरपाटी नजिक रहेको गोकर्णेश्वर महादेबलाई पनि टोखा क्षेत्रभित्रकै सुप्रसिद्ध तीर्थका रुपमा हाम्रो नेपाल महात्म्यले चिनाउन खोजेको छ । यस प्रसंगले पनि टोखाको फैलावट पहिले कति थिया भन्ने कुराको संकेत गर्दछ । हिमालय पुत्री पार्बतीलेमहादेबलाई पतिको रुपमा प्रापत गर्न टोखाको पिन्डारक तीर्थमा नुहाई चन्डिकेश्वर महादेबको पूजा तथा आराधना गरको सवास्थानी ब्रतकथामा उल्लेख गरेको पाइन्छ । जसको कारण पनि यसको पौराणिकतालाई ठम्याउन सहयोग मिल्दछ ।

फिलर हाई–

अब भने हामी टोखा क्षेत्रको प्राचिन राजकाज सम्बिन्धी प्रसंग जोद्दैछौ ।
फिलर हाई–
टोखामा प्राचिन कालमा धर्मदक्त भन्ने महाराजाले शासन गरेको उल्लेख भएको पाइन्छ । पराक्रमी तथा न्यायप्रेमी राजाका रुपमा रहेका धर्मदत्तले कलिगत संबत अनुसार २९६० तिर शासन गरेको पाइन्छ । बाँकी टोखाका बारेमा लेखिएको किताबबाट..............................................

कार्यक्रममा पालो भएको छ, पहिलो ब्यापारिक बिश्रामको । बिश्रामपछि हामी फेरी पनि टोखाका बिबिध प्रसंगलाई कार्यक्रमा जोड्नेनै छौ । कार्यक्रम सुन्दै रहनुहोला ।
कार्यक्रमको पहिलो बिश्रामपछि यहाँहरुलाई पून स्वागत छ । कार्यक्रम भोइस अफ काठमाडौमा आज हामी
काठमाडौको टोखाका बारेमा कुरा गरिरहेका छौँ ।

फिलर हाई–

अब भने हामी टोखामा बर्षभरी मनाइने सास्कृतिक पर्ब, जात्रा तथा चाडपर्बका तथा यस क्षेत्रमा रहेका धार्मिक साँस्ककृतिक संम्पदाको बारेमा चर्चा गर्दैछौं ।
शूरुमा यस क्षेत्रमा रहेका धार्मिक क्षेत्रहरुको बारेमा चर्चा गरौँ– यस क्षेत्रमा पौराणिक प्रसंग जोडिएको श्री स्वस्थानी कथामा उल्लेखित महत्वपूर्ण तीर्थस्थल मुस्कानेश्वर अर्थात चन्डिकेश्वर महादेब र चन्डेश्वरी मन्दिर रहेको छ । यो मन्दिर शिवपुरी राष्ट्रिय निकुञ्जको छेउमा अबस्थित रहेको छ । किम्बदन्ती अनसार श्री स्वास्थानी कथामा उल्लेख भए अनुसार दक्षप्रजापतिmले यस्वमेघ यज्ञ आयोजना गरेको र आफ्ना पति महादेबलाई अपमान गरेको भनेर सतिदेवीले यज्ञकुन्डमा फाल हानेको पौराणिक क्षेत्रको रुपमा यो क्षेत्र रहको छ । यी मन्दिरका वरीपरी तेत्तिसकोटी देवीदेवताहरु बस्ने जनविश्वास रहेको छ । यस ठाँउमा दक्षप्रजापतिले राज्य गरेको र कार्य सफलताको लागि होमादी गर्दा बनेको भनी विस्वास गरिने खरानीको अबशेषको कालोमाटो अहिले पनि देख्न सकिन्छ ।  त्यस्तै यस क्षेत्रमा कोथु गणेश वा तल्लो गणेश र सरस्वतीका मन्दिरहरु सरस्वती गाबिसको वडा नं ६ मा रहेका छन् । त्यस्तै मसानकाली मन्दिर पनि यसै गाबिसको वडा नं २ भूतखेल चौरमा रहेको छ । माथिल्लो गणेश चन्डेश्वरी गाबिस वडा नं २ टोखाको मध्ये भागमा पर्दछ । त्यस्तै यस क्षेत्रको अर्को महत्वपूर्ण धार्मिक स्थल सपनातीर्थ मन्दिर पनि चन्डेश्वरी गाबिसकै वडा नं २ को उत्तरतिर झोर गाबिसको सिमानानिर अबस्थित रहेको छ ।
करिब ५० रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको चौरमा सपनातीर्थ मन्दिर रहेको छ । सपनातीर्थ मन्दिर संग बिभिन्न किसिमका किम्बदन्तीहरु सुन्न पाइन्छ । किम्बदन्ती अनुसार सपनातीर्थ भारतको काशीबाट आई टोखामा बसको प्रसंगहरु पनि सुन्न पाइन्छ । त्यस्ै अर्को किंबदन्ती अनुसार टोखाका देवी देवतालाई शीतल बनाइराख्न झोरबाट त्रिबेणी, बज्रयोगीनीबाट दूधवेणी र चन्डेश्वरीबाट सनबेणी तनिवटा नदीहरु सपनातीर्थ तर्फ बढ्दै आए । दुई ओटा नदीहरु समयमै आइपुगे भने सनवेणी समयमै आइपुग्न नभ्याउदै बिहानीको भालै बास्यो र सनबेणी आइपुग्न सकेन । अहिले सपनातीर्थ मन्दिर त्रिबेणी र दुधवेणी नदी मिलेको संगमको मध्य भागमा अवस्थित रहेको छ । त्यस्तै कोथु गणेश र सरस्वती मन्दिर सरस्वती गाबिसको पुरानो मुख्य बस्तीदेखि दक्षिणी भागमा रहेका छन् । गणेश मन्दिरको पश्चिम र सरस्वती मन्दिरको अगाडि एउटा पोखरी रहेको छ । यस पोखरमिा बेशाख ३ गतेका दिन रथहरु लगी जात्रा गरिन्छ ।

फिलर हाई–

यस्तै माथिल्लो गणेश मन्दिरको वरीपरी अरु बिभिन्न मन्दिरहरु रहेका छन् । गणेश मन्दिरको पश्चिमपट्टी भमिसेनको मन्दिर छ भने भीमसेन मन्दिरको पछाडीपट्टी तलेजु मन्दिर रहेको छ । त्यसै गरी पूर्वतिर महाङ्काल मनिदर तथा बुद्धका  चैत्यहरु पनि रहेका छन् । टोखा क्षेत्रमा रहेको भीमसेन मन्दिरमा हरेक बर्षको माघ कृष्ण पक्षको भीष्म द्धादशीका दिन बिशेष मपूजा सहित स्थानिय बासिन्दाले बली दिने गर्दछन् । यसै मन्दिरमा भीष्म द्धाद्धशीका दिन पूजा चलिरहेको समयमा स्थानिय बासिन्दा दशराज मर्हजन संग गरिएको यो कुराकानी–

टोखा क्षेत्र साँस्कृतिक संम्पदा, चालचलन र रितीरिवाजमा अत्यन्तै धनी क्षेत्र हो । यहां पौराणिक प्रसंगहरु जोडिएका धेरै सम्पदाका साथै जात्रा पर्बहरु रहेका छन् । अब भने हामी टोखा क्षेत्रमा बर्षभरी मनाइने चाडपर्बका बारेमा टोखा क्षेत्रका मुल नाइके हेमराज श्रेष्ठसंग गरिएको कुराकानी प्रस्तुत गर्दैैछौँ– बाइट, हेमराज श्रेष्ठ
टोखा क्षेत्रका मूल नाइके हेमराज श्रेष्ठले जानकारी दिनुभएका त्यि चाडपर्बसंग पनि धेरै किसिमका पौराणिक प्रसंगहरु जोडिएका छन् । त्यी प्रसंगहरुलाई हामी आगामी दिनहरुमा पनि क्रमश जोड्दै जानेछौँ ।

फिलर हाई–

अब भने हामी यस क्षेत्रको विकास निमार्णको प्रसंगलाई जोड्दैछौ । काठमाडौ महानगरपालीकाबाट नजिकै रहको टोखा क्षेत्रमा केही पुराना बस्तीसंगै नया बस्तिको विकास हुने क्रम पनि त्रीब रहेको छ ।  विकास निमार्णको दृष्किोणले सबै वडामा सडक बिस्ता भएको छ भने पछिल्लो समयमा खानेपानीको समस्या भने केही बढेको छ । अब प्रस्तुत छ टोखा चन्डेश्वरीका  गाबिस सचिब प्रद्युम्न प्रसाद कुईकेल संग यस क्षेत्रको विकास निमार्ण संग केन्द्रित रहेर गरीएको कुरकानी– बाइट, पद्युम्न कुइकेल

टोखा क्षेत्रको विकासका लागि सो क्षेत्रमा बिभिन्न किसिमका सामाजिक संस्थाहरु, क्लबहरु पनि क्रियाशिल रहेका छन् । त्यी क्लब, सामाजिक संस्थाहरुले बेलाबखत स्थानिय स्तरमा जनचेतना जगाउने, स्वास्थ्य शिबिर तथा खेलकुद जस्ता रचनात्मक कार्यहरु पनि संचालन गरेर टोखा क्षेत्रलाई अघि बढाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेका छन् । सो क्षेत्रमा क्रियाशिल क्लबहरु मध्ये २०४७ सालमा स्थानमा स्थापना भएको भगवती क्लबका अध्यक्ष ....

बाइट

आजको कार्यक्रममा हामी काठमाडौका प्राचिन क्षेत्र टोखाका बारेमा तयार पारिएको साम्रगी प्रस्तुत गरिरहेका छौं । कार्यक्रममा पालो भएको छ, अन्तिम ब्यापारिक बिश्रामको । बिश्रामपछि हामी टोखा  क्षेत्रमा क्रियाशिल राजनीतक दलका स्थानिय  नेताहरु संगको अन्र्तक्रिया लिएर उपस्थित हुनेछौ । कार्यक्रम सुन्दै रहनुहोला–

अन्तिम बिश्राम.....

कार्यक्रमको अन्तिम बिश्रामपछि पुन स्वागत, तपाई सुन्दैहुन्नुहुन्छ, रेडियो पत्रिका भोइस अफ काठमाडौं, ९२.४ मेगाहर्जका साथै इन्टरनेमा www.cfmonair.com मार्फत संसारभर एकैसाथ प्रशारण भइरहेको छ ।
आजको कार्यक्रममा हामी काठमाडौको ऐतिहासिक क्षेत्र टोखालाई तपाईहरु माझ प्रस्तुत गरिरहेका छौं । कुनै पनि क्षेत्रको सामाजिक रुपान्तरणका लागि राजनीतिक चेतना र राजनीतिक नेता कार्यकर्ताहरुको पनि निकै ठुलो भूमिका हुने गर्दछ । अब भने हामी टोखा क्षेत्रमा क्रियाशिल बिभिन्न राजनितिक दलका कार्यकर्ता संग अन्र्तक्रिया गर्दैछौं ।
आजको कार्यक्रममा हामीले काठमाडौको धार्मीक साँस्कृतिक सम्पदाले भरीपूर्ण प्राचिन महत्व बोकेको ऐतिहासिक स्थल टोखाका बारेमा तयार पारिएको सामग्री प्रस्तुत ग¥यौं । हामी बेला बखत आगामी अंकहरुमा पनि यस क्षेत्रका महत्वपूर्ण सथलहरका बारेमा यहाहरुलाई जानकारी दिनेनै छौ ।
आजको कार्यक्रमको निर्धारित समय सकिसकेको छ । कार्यक्रम भोइस अफ काठमाडौ हरेक साता आइतबार सांझ सबा सात बजे र पुनः प्रशारण सोमबार बिहान सबा ९ बजे क्यापिटल एफ.एम. ९२.४ मेगाहर्जमा सुन्न सक्नुहुनेछ । आजको कार्यक्रमबाट प्राबिधिक साथी प्रदिपराज धामी संगै कार्यक्रम प्रस्तोता शम्भु दंगाल बिदा हुन्छु । क्यापिटल एफ.एम. सुन्दै रहनुहोला नमस्कार ।  



Sunday, October 13, 2013

प्रमोद दंगालको आत्महत्या


प्राय घटना–दुर्घटनाका खबरहरु मिडियामा आँउछन् । घटना प्रकृति अनुसार त्यीनले हेडलाइन, सब हेडलाइन, डेटलाइन, बाइलाइन अनि इन्ट्रो  हुदै एउटा समाचारको आकारमा आफूलाई समाहित गर्छन् ।
तर त्यो दुर्घटना सामान्य थियो । कसैले पासो लगाएर आफ्नै हत्या ग¥यो त के त्यसले समाचारै बन्नुपर्छ भन्ने केही छ ?
सुनिन्छ, प्रमोद दंगाल भन्ने एउटा छाँया थियो कतै ।  छाँया जसको प्रकाशको उपस्थिति बिना आफनो कुनै आकार हुदैन, ढाँचा हुदैँन । समग्रमा भन्दा कुनै अस्तित्व नै हुँदैन । एउटा अस्तित्व बिहिन छाँया, किसानको बारीको बुख्याँचा जस्तै थियो रे कुनै कलेजमा ।
सुनिएको कुरा । भक्तपुरको सानोठिमी, मगर गाँउ, धुन्चेपाखा, बहाखाबजार । उसका थोत्रा चप्पलहरु । उसका थोत्रा सपनाहरु । उसको थोत्रो जिन्दगी । कुनै लक्षबिहिन भएर रल्लिरहन्थयो रे ।
कथा नाइन्टीन फौन्टिनको पनि होइन । कथा ५० बर्ष अगाडिको पनि होइन । करिब करिब एक दशक भित्रको कुरा हो । प्रमोद दंगालको रहस्यमय आत्महत्याबारे केही तथ्य पक्ता लागेको छ, बिस्तारै खोल्दै जानेछु । प्रतिक्षा गर्नुहोस...

Sunday, September 15, 2013

गजल

खान, चुठ्न, फ्याक्न मिलने राजनीतिको थाल
नेताजिलाई आँउछ फ्री.मा प्रभुजीको दाल

वादका छन् कुरा हजुर, सिद्धान्तका खोल
जनतालाई पासो थाप्ने भाषणका छन् जाल

विकास भन्ने कुन चरी हो थाहा छ त अध्यक्ष ज्यू
सक्ता परिबर्तनको मात्रै कुरा यहाँ प्रत्येक साल

सँगै जन्मेका देश आज चनद्रमामा डुल्छन्
कठैबरा यो नेपालको भयो कछुवाको चाल

टुकी बक्ति राष्टिय ज्योती, शान बेग्लै भयो
छङ् छङ् गर्दै त्यसै बग्छन् हाम्रै नदीमा छाल
२०७० भदौ २९