Wednesday, November 28, 2012

राष्ट्रपतिको कदम


राष्ट्रपति डा. रामबरण यादवले शुक्रबार सात दिनभित्र सहमतिको प्रधानमन्त्रीको सिफारिस गर्न राजनीतिक दलहरुलाई निर्देशन दिएपछि नेपाली राजनीति यतिबेला तरंगित बनेको छ । राजनीतिक बृतमा राष्ट्रपतिको कदम बारे बिभिन्न खाले टिका टिप्पणी भइरहेका छन् । कतिपयले सात महिना देखिको राजनीतिक गतिरोध तोड्ने महत्वपुर्ण कदम भएको बताएका छन् भने  कतिपयले संसदबाट बहुमतले प्रधानमन्त्री चुन्ने प्रजातान्त्रिक बिधि र बर्तमान अन्तरिम संबिधान मिचिएको बताएका छन् ।  तर राष्ट्रपति यादवले संबिधानको धारा ३८ १ अनुसार दलहरुलाई सहमतिय सरकार गठनका लागि आग्रह गर्दै मंसिर १४ गते दिउसो ४ बजेभित्र प्रधानमन्त्रीको सिफारिसको समयसिमा तोक्नुभएको छ । तर अन्तरिम संबिधानको धारा ३८ १ मा राष्ट्रपतिले सहमतिको सरकार गठनका लागि दलहरुलाइ आवह्वान गर्न सक्ने उल्लेख छ । दलहरुबिच सहमति नभए राष्ट्रपतिले बहुमतको सरकार गठनका लागि अन्तरिम संबिधानको धारा ३८ २ अनुसार संसद सचिवालयलाई लेखि पठाउने प्रचलन छ । ब्यवस्थापिका संसद नभएको अवस्थामा राष्ट्रपतिले सार्बजनिक रुपमा प्रधानमनत्रीको लागि आग्रह गरेको भन्दै एकिकृत माओबादी र सरकारका पक्षबाट आपक्ति जनाइएको छ । एकीकृत माओबादी प्रबत्ता अग्नि सापकोटा–..

तर यता राष्ट्रपतिको सो कदमको बिपक्षी दलहरुले भने स्वागत गरेका छन् । बिपक्षीदलहरुले राष्ट्रपति यादवको सो आवह्वानपछि शनिबार बिपक्षी दलहरु दुइपक्षिय बहुपक्षिय छलफलमा जुटिसकेका छन् । प्रमुख बिपक्षी दललहरुले स्वागत गरिहेका बेला  नेकपा माओवादीका अध्य मोहन बैद्य किरण्ले भने राष्ट्रपतिको कदम शंकास्पद रहेको भएको बताउनु भएको छ । उहाले आफू शक्तिमा जाने अभ्यास स्वरुप सो कदम चालेको उहााले प्रतिक्रिया दिनुभएको छ । यस्तै राष्ट्रपति डा. रामवरण्ँ यादवले भने सहमतीय प्रधानमन्त्रीको लागि आफूले गरेको आह्वानलाई गलत रुपमा नलिन आग्रह गर्नुभएको छ । पार्टी बैठकले राष्ट्रपतिको आह्वान असंवैधानिक भनेर ठहर गरे लगत्तै शनिबार बिहान शितल निवास पुग्नुभएका एकीकृत नेकपा माओवादी अध्यÔ पुÈपकमल दाहाल प्रचण्डसित राष्ट्रपतिले आफूले सहमतिकै लागि कदम चालेको प्रष्ट पार्नुभएको हो । राष्ट्रपतिको सो आव्ह्वान पछि प्रतिपक्षि दलहरुले अब के गर्छन्, सात दिन भित्र दलहरुले सहमतिको प्रधानमन्त्री दिन सक्छन् कि सक्दैनन् र संबैधानिक, कानुनी जटिलता बिच कसरी प्रधानमनत्री नियूत्ती हुन्छ, यसतर्फ सर्बत्र चासो रहेको छ ।  राष्ट्रपतिको सो कदम संबैधानिक रहेको र अहिलेको अबस्थामा सहमतिको राष्ट्रिय सरकार गठनको यही नै उपयुक्त आधार रहेको बताउनुहुन्छ । कानुनबिद् कुमार रेग्मी–
राष्ट्रपतिको सो अब्हानबारे प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराइले पनि कानुनबिदसंग शनिबार छलफल गर्नुभएको छ । कानूनविदहरुले व्यवस्थापिका संसद् नभएको र चुनाव घोÈण्ाँ भईसकेको अवस्थामा व्यवस्थापिका संसद हु“दाका प्रधानमन्त्री डा. वावुराम भट्टराईकै निरन्तरता बाहेक अर्को कुनै नया“ प्रधानमन्त्री नियुक्त गर्ने संवैधानिक व्यवस्था नभएको सुझाव दिएका छन् । अहिले गैर संवैधानिक ढंगबाट अर्को कसैलाई राÈ्ट्रपतिले प्रधानमन्त्री तोकेमा त्यो नेपालको अन्तरिम संविधान अन्त गरिएको हुने कानूनविदहरुको धारण्ाँ थियो । राष्ट्रपतिको सो कदम पछि नेपाली राजनीतिले नयाँ मोड लिने देखिएको छ । सात महिना देखिको राजनीतिक गतिरोध अब अन्त्य हुन्छ वा दलहरुबिच अझ अविस्वास र गतिरोध लम्बिछ । सर्बत्र चासोका साथ हेरीएको छ । क्यापिटल रिर्र्पोटर शम्भु दंगाल ।

Saturday, November 17, 2012

राजनीतिक दलका शीर्ष नेताहरुको सुरक्षा ब्यवस्थामा चुनौती


  रिर्पोट–
शुक्रबार काठमाडौको भृकुटीमण्डपमा एकीकृत नेकपा माओवादीद्धारा आयोजित चियापान कार्यक्रममा  अध्यक्ष  प्रचण्डमाथि थप्पड प्रहार भएपछि राजनीतिक दलका  नेतृत्वको सुरक्षा अबस्थाबारेमा गंभिर चुनौती थपिदिएको छ ।  माओबादी अध्यक्ष प्रचन्डभन्दा अघि नेकपा एमालेका अध्यक्ष झलनाथ खनाललाई सुनसरीका देवीराम रेग्मीले झापड हानेका थिए । त्यसपछि नेपाली कांग्रेसका सभापति शुशिल कोइरालालाई आफ्नै कार्यकर्ताले काठमाडौको कपनमा भएको कार्यक्रममा झ्यालको फ्रेमले आक्रमण गरेका थिए । त्यस्तै एकीकृत नेकपा माओबादीका  निर्बतमान सभासद झक्कुप्रसाद सुबेदीले पनि थप्पड खाएका थिए । यसरी नेताहरुले आक्रमणको शिकार हुनुको कारणलाई कतिपयले स्वभाविक जनआक्रोसको रुपमा लिने गरेका छन् भने  दलका नेताहरु आफूलाई परेपछि प्रतिगामी षड्यन्त्रको रुपमा पनि ब्याख्या गरिरहेका हुन्छन् । यसरी राजनीतिक दलका शीर्ष नेतृत्वमाथि आक्रमण बढ्नुको कारण  जनतामा रहेको असन्तुष्टि भएको बताउनुहुन्छ, राजनीतिक बिश्लेषक प्रा.डा. सुरेन्द्र के.सी.–

नेपाल संबत ११३३ को अवसरमा एकिकृत माओवादीले गरेको चियापान कार्यक्रममा बाग्लुङका पदम कु“वरले प्रचण्डलाई थप्पड हानेका थिए । यो घटनालाई एकीकृत नेकपा मओबादीले गंभिर रुपमा लिएको छ । पार्टी कार्यालय पेरिसडाडामा  शनिबार आयोजित नियमित पत्रकार भेटघाट कार्यक्रममा बोल्दै एकिकृत माओबादी प्रबत्ता अग्नि सापकोटाले सो घटना आपराधिक र Èड्यन्त्रमुलक भन्दै दोÈीलाई कुनै हालतमा नछाड्ने  बताउनुभएको छ  । उहाले घटनालाई  आक्रोस र अराजकता मात्र भन्नु मनोगत र गलत हुने भन्दै शान्ति, संविधान र संघीयताविरुद्ध गम्भीर Èड्यन्त्र रहेको बताउनुभएको छ । नेकपा एमाले र काग्रेसले भन्दा एकिकृत नेकपा माओबादीले घटनालाई गंभिर रुपमा लिंदै एकीकृत नेकपा माओवादीका अध्यक्ष
पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड सहितका शीर्È नेताहरुले अब कार्यकर्ता र समर्थकबाट फुलमाला तथा खादा नथाप्ने भएका छन् । पछिल्लो समयमा दलका नेताहरुले कार्यकर्ता एवं सर्बसाधरणबाट आक्रमणको सामना गर्नू परिरहेको छ । यस किसिमका घटना नदोहोरिनका लागि के गर्नु पर्ला त ? फेरी राजनीतिक बिश्लेषक डा. केसी –
दलका नेताहरुले यसरी आक्रमणको शिकार हुन थालेपछि त्यसका पक्ष बिपक्षमा चिया होटल देखि इन्टरनेटको सामाजिक संजाल फेसबुकमा पनि धेरै थरी टिका टिप्पणी भइरहेका छन् । सामाजिक सञ्जाल फेसबुमा रामकृष्ण शर्माले बिश्वका चर्चित राजनितिक ब्यक्तित्वहरु माहात्मा गान्धि, भ्लादिमिर लेनिन, अग्राहम लिंकन लगायतका नेताहरु ब्यक्तिगत आक्रमणबाट मारिएको बताउदै  नेताहरुको सुरक्षा अवस्थामा नयां चुनौती थपिएको टिप्पणी गरेका छन् । प्रचण्डमाथि सार्वजनिक कार्यक्रममा नै थप्पड प्रहार भएको घटनाको छानविन गर्न सरकारले प्रहरी अतिरिक्त महानिरीÔक (एआईजी) नवराज ढकालको संयोजकत्वमा छानविन समिति पनि गठन गरिसकेको छ । यस्तै अति विशिÈट तथा विशिÈट व्यक्तिहरुको भरपर्दो सुरÔा व्यवस्था मिलाउन अपनाउनु पर्ने कार्यविधी बनाउन सहसचिव शंकर कोइरालाको संयोजकत्वमा अर्को समिति गठन भएको छ । यसरी सार्बजनिक कार्यक्रम वा अन्य कुनै रुपमा दलका नेतृत्वहरुमाथी आक्रमण हुनु पक्कै पनि राम्रो हैन र यसले देशको सुरक्षा ब्यवस्थालाई चुनौती दिनुका साथै अराजकतालाई पनि प्रश्रय दिनपुग्छ । यस किसिमका घटना फेरी नदोहोरिन सुरक्षा निकायका साथै  आम नेपालीहरु पनि सचेत रहन आवश्यक छ । क्यापिटल रिर्पोटर शम्भु दंगाल ।काठमाडौं

Sunday, November 11, 2012

डाइर्भरसिटी चिठ्ठा



नोबेम्भर ३ अर्थात शनिबार देखि यस बर्सको अमेरीकी डाइर्भरसिटी चिठ्ठा कार्यक्रम समापन भएको छ । यसपाली असोज १३ गतेदेखि कातिर्क १८ गते सम्मको अवधीमा नेपालका प्रमूख शहरहरुबाट हज्जारौ नेपालीले डिभी चिठ्ठामा सहभागिता जनाएका छन् । शनिबार काठमाडौको बागबजारमा अवस्थित माइक्रो डिजिटल फोटो स्टुडियोमा डिभी भर्नेहरुको ठूलो घुाइचो लागेको थियो ।
बेरोजगारी समस्या, अस्थिर राजनीतिबाट वाक्क दिक्क भएका  नेपालीहरुलाई डिभी चिठ्ठाले मोहनी लगाएको छ । अर्कोतिर चिठ्ठा परिहाल्यो भने अमेरीका जान पाइने अवसर आउने भएकाले बालकदेखि यूवा र बृद्ध उमेर पुग्न लागिसकेका नेपालीहरु डिभी भर्न लाइन लागेका थिए
नेपालमा अफलाईनमा सन् १९९४ देखि र अनलाइनमा सन् २००४ देखि डिभी चिठ्ठा शूरु भएसंगै हजारौ नेपालीहरुले यसमा सहभागिता जनाइसकेका छन् । साथै धेरै नेपालीहरु डिभी मार्फत अमेरीका पनि पुगिसकेका छन् । सजिलैसंग भिसा पाइने र उहाा गएर पनि अबसर पाइन गाह्रो नभएकाले नेपालीहरुको आकÈणर््ँ यतातिर बढेको हो । विगत झै यसपाली पनि डिभी भर्नेको संख्यामा कुनै गीरावट आएन ।
डिभी चिठ्ठा भर्न कुनै शूल्क नलागेपनि नेपालका प्रमूख शहरहरुका फोटो स्टुडियो र डिभी भर्ने अफिसहरुले मनलाग्दो रकमा लिएर डिभी भरिदिएका थिए । कतिपय स्थानहरुमा डिभी भरेको  प्रति ब्यक्ति  ३०० रुपियाासम्म लिएका थिए भने धेरैजसो फोटो स्टुडियोहरुले फोटो खिचेबापतको रकम लिएर डिभी भरिदिने गरेका थिए । विगतका वर्Èमा झै यस बर्È पनि धेरै नेपाली डिभी भर्ने क्रममा ठगिएका छन् । डिभी चिठ्ठा खुलेको शुरुवाततिरै अमेरीकी दुतावासले यसबारे सचेत गराएपनि सरकारी तबरबाट खासै केही प्रयास भएन । बागबजार स्थित यारा डिजिटल फोटो स्टुडियोका संचालक यमनाथ लम्सालका अनुसार गत बर्È नेपालबाट ४,३७० जनालाई डिभी परेको थियो । 
जुन देशका नागरिकहरु आङ्खनो देशमा भन्दा अरुको देशमा जान यसरी मरिहत्ये गर्छन भने यसले त्यो देशको पछौटेपन लाई अझ उजागर गर्छ । नेपालमा बैदेशिक राजगारी, अध्ययन भिÈा एवं डिभी लगायतका माध्यमबाट नेपालीहरु बाहिरिने गर्दछन् । नेपाल बाट बाहिरिन खोज्ने अर्को जमातमा बिद्यार्थीहरु पर्दछन् । रोजगार र पढाई दुबैमा सफलता पाउन यूरोपियन देशहरुमा जान धेरै बिद्यार्थीहरु देशका प्रमुख शहरहरुका कसन्टेन्सीहरुमा  धाइरहेका भेटिन्छन् ।
नेपालमा रोजगारीको अत्यन्तै कम संवावना, उच्च शैक्षक बेराजगारी, राजनीतिक दुरावस्थाका कारण् धेरै नेपालीहरु बिदेशिरहेका छन र बिदेशिन चाहिरहेका छन् । बैदेशिक रोजगार विभागको पछिललो आकडा अनुसार चालू आथिर्क वर्Èको पहिलो तीन महिनामा करिब तीन लाख यूवा बिदेशिएका छन् । यद्यपी यो अघिल्लो वर्Èको तुलनामा केही कम भएको देखिन्छ । विभागका अनुसार साउनदेखि असोजसम्मको अवधीमा ९८ हजार सात सय ७७ जना नेपाली कामदार बैदेशिक रोजगारमा गएका छन् । गतबर्È सोही अवधीमा एक लाख नौ हजारनेपाली कामको खोजीमा बिदेशिएका थिए । यो आकडा अनुसार तीन महिनामा दैनिक औÈत एक हजार एक सय नेपाली कामको खोजीमा बिदेशिएका थिए । यसमा बिदामा आएर फर्कने र भिÈा थप गरेर जानेहरुलाई जोडिएको छैन । असोज महिनामा मात्रै ३८ हजार पााच जना बैदेशिक रोजगारमा गएका छन् । साउन र भदौको तुलनामा असोजमा बिदेशिनेको संख्या निकै बढेको बिभागको आाकडाबाट देखिन्छ । विभागको आकडा अनुसार गतबर्Èको असोजमा भन्दा यस वर्È बैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारको संख्या ४३ प्रतिशतले बढेको छ । बरोजगारीको अवस्था डिभी, कोरीया जाने इपिएस प्रण्लीहरुमा यूवाहरुको ठूलो भीड देखिन्छ । मुलुकबाट यसरी नागरीकहरुमा बाहिरिन चाहने सोचाइको बिकास बढ्दै जादा दक्ष जनश्त्तिको पलायन का साथै देशलाई दीर्घकालीन असर पर्ने स्वत देखिन्छ ।

क्यापिटल रिर्पोटर शम्भु दंगाल, काठमाडौ

Thursday, November 08, 2012

कर्मठ काँठ


नेपालको केन्द्र काठमाडौँमा राजनीतक दलहरु सक्ताको लुछाचुँडीका लागि दौढधुप गरिरहेका बेला त्यही काठमाठांै उपत्यकाको छेउछाउ अर्थात काँठ क्षेत्रमा कृषिबाट पनि नेपालमा केही गर्न सकिन्छ भनेर केही कृषकहरु जुर्मुराउन थालेका छन् । केही बर्ष पहिला परम्परागत खेतीपाती हुने उपत्यकाको काँठ क्षेत्रमा अहिले सोही क्षेत्रका स्थानिय र काठमाडौँ बाहिरबाट आएका कृषकहरु परम्परागत कृषि प्रणालीलाई छाडेर ब्यावासायिक रुप दिँदै मनग्गे आम्दानी गरिरहेका छन् । तर मलखाद, आवश्यक परामर्श र सरकारी प्रोत्साहन नपाएको उनीहरुको गुनासो छ । आर्थिक रुपमा कमजोर, शहरको भन्दा बिकास निमार्ण र सेवा सुबिधा बाट पछि परेको तथा सहरबासीले उपेक्षाको दृष्ट्रिले हेर्ने उपत्यकाका काँठ क्षेत्रहरु अहिले सहरलाई बचाउने एउटा अमृत भुमिको रुपमा पनि विकसित हुँदै गइरहेको छ । सहरबासीको लागि तल्कालै टिपिएका ताजा तरकारी, ताजा दुध आपूर्ति गर्ने एउटा एउटा उक्तम भूमिको रुपमा विकसित भइरहेको छ । ताजा तरकारी, दुध मात्रै हैन दैनिक पिउने पानीका प्रशस्त स्रोत पनि यिनै काँठ क्षेत्रहरुमा रहेका छन् जसलाई अझैपनि ब्यवस्थित र एकिकृत गर्न सकिएको छैन् । काँठ क्षेत्रका कर्मठहरुका बारेमा तयार पारिएको एक रिर्पोट–   

रोल्पाका कर्मशील,  १६ वर्ष देखि काँठमा कर्म 

  
















तरकारी खेती बाट कमाएको पैसाबाट किनेको उनको जग्गा अहिले १ करोड पुग्ने भएको छ, सुन्दा अपत्यारिलो लाग्ने यी किसानले १६ बर्ष देखि १२ रोपनी जग्गा भाडामा लिएर काठमाडौको पश्चिमी क्षेत्रमा रहेको काँठक्षेत्र थानकोटमा गरे जे पनि हुन्छ भन्ने उदाहरण दिइरहेका छन् । यसपाली उनले ९ रोपनी क्षेत्रफलमा गोलभेँडा लगाएका थिए । बाँकी ३ रोपनीमा उनले माछापालन र फूल खेती गरेका छन् । उनी हुन् जय बहादुर घर्तिमगर ।

तरकारी, फूलखेती र माछापालन,

१२ रोपनी जग्गा भाडामा लिएका उनले दुई रोपनी जमिनमा फूल खेती गरेका छन् ।  काठमाडौमा बिभिन्न उत्सव पर्ब र विवाहका अवसमा फूलको माग निकै नै हुने गरेको छ । एक रोपनी जग्गाबाट पाँच छ महिनामा ५० हजारको लगानीबाट डेढ लाख फाइदा गर्छन् । १२ रापनी मध्ये उनले नौ रोपनीमा गोलभेँडा खेती गर्छन् । उनले थानकोटमा यसरी तरकारी खेती गरेको नै  १६ बर्ष भइसकेको छ । उनले जग्गा भाडाबापत बार्षिक ७२ हजार रुपियाँ बुझाउनुपर्छ तर उनले बर्षमा गोलभेँडाबाटै ४ लाख बचत गर्न सफल भएको बताउछन् । उनले ब्यावसायिक खेती गर्न ८ जना लाई जागिर पनि दिएका छन् । रोल्पामा रहँदा परम्परागत खेती गरेका उनले त्यहाँ तरकारीका लागि बजार त्यति नभएको कारण उनी काठमाडौँमा आकर्षित भएको बताउछन् । शूरुमा केही घाटा भएपनि पछि कामको अनुभव बढ्दै गएपछि उनले खेतीबाट घाटाको सामना गर्नुपरेन् । प्रत्येक बर्ष १२ रोपनी जग्गामा उनी लाख डेढ लाख लगानी  गर्छन भने त्यसबाट करिब ५, ६ लाख उठाउन सकिने उनी बताउछन् । तरकारी खेतीबाट उनले गरेको प्रगती जग्गा र घर किनेका छन् जुन अहिले १ करोड मूल्य जाने उनी बताउछन् । तर फाइदा अनुसार उनको खटाइ पनि उक्तिकै रहेको छ । दैनीक बिहान २ बजे देखि राती ७ बजे सम्म खट्ने गरेको उनी बताउछन् ।

 गोलभेँडाका लागि ९ रोपनी जग्गामा उनी प्रति वर्ष ६० हजार  लगानी गर्ने बताउछन् ।उनले लगाउने गोलभेँडाको जातमा लप्सी र मनिसा रहेका छन् । तर उनले काठमाडौ आएर एकैचोटी यो काममा हात हालेका भने होइन रहेछन् । उनी भन्छन्–“पहिला भारतमा साहुहरुको काम गर्ने काम सिके पछि नेपालमा गएरआफूले पनि खेती गरे राम्रो आम्दानी गर्न सकिएला भनेर यता आँए र शूरु गरेँ ।” अहिले उनको मासिक कमाइ  पढेलेका जागिरेहरुको भन्दा पनि बढी नै आम्दानी गरेका छन् । अहिले उनको मासिक कमाइ ३५ देखि ४० हजारको हाराहारीमा हुने गरेको छ । औपचारिक शिक्षामा १० कक्षा मात्र भएपनि उनी आफ्नो कमाई र पेशा प्रति सन्तुष्ट रहेको बताँउछन् । उनले अहिले अर्को नयाँ काम पनि शूरु गरेका छन्–माछापालन् । उनले अहिले दुई पोखरी निमार्ण गरेर २२ हजार ४०० माछा पाल्न शूरु गरेका छन् । एक लाख लगानी गरेर झिँगे माछा पोखरीमा राखेका उनले कुखुराबाट भन्दा यसबाट राम्रोआमदानी गर्न सकिने विस्वास लिउर अघि बढीरहेका छन् । माछाका लागि मरेका कुखुरा, मैदा माछाको दाना दिने  गरेका उनी अझै  माछापालनका लागि जग्गा भाडामा लिने तयारीमा छन् । अहिले उनी हिँउदको लागि मिलेट, किरेन्डोला, स्टेरा, बिबी फूल लगाउने तयारीमा जुटिरहेका छन् ।  

चिरणलालको तरकारी सपना 

 


ललितपूरको खोकना र चाल्नाखेलको सिमानामा ४७ बर्षिय चिरणलाल श्रेष्ठले ब्यावसायिक रुपमा तरकारी खेती गर्नू भएको छ । यद्यपी उनी काठमाडौको असनमा जन्मिएका हुन र उनको पूख्र्याैली  पेशा भनेको ब्यापार नै हो । उनको पुस्ताहरुमा खेतीपातीमा हात हाल्ने उनी नै पहिलो ब्यक्ति हुन् ।  ६८ साल बैशाख देखि उनले १२ रोपनी खेत भाडामा लिएर तरकारी खेती गरिरहेका छन् । उनलाई कृषि सम्बन्धी ज्ञान केही नभएपनि साथिहरुको सल्लाहमा उनी यस क्षेत्रमा अघि बढ्न खोज्दैछन्  ।  गोलभेँडा, बन्दा, खुर्सानी, प्याज, लसुन कुरिलो, बोडी लगायतको तरकारी खेती गरेका छन् । १२ रोपनीको उनले बार्षिक भाडा ६० हजार बुझाँउछन् । सुरुमा साँढे आठ लाख लगानी गरेका रहेछन् उनले  । खेतीपातीका लागि १० जना कामदार राखेका छन् उनले । बिज्ञापन एजेन्सी संचालन गरेर बसेका उनी एका एक कृषि क्षेत्रमा तानिएका हुन् । उनलाई बजारको कुनै समस्या छैन्, कालीमाटीबाट तरकारी ब्यापारीहरु उनको कृषि र्फाम सम्म पुग्ने गर्छन् ।  तरकारी खेतीबाट भबिष्यमा केही गर्न सक्छु भन्ने बिश्वास लिएर अघि बढेका उनको ब्यवसाय अहिलेसम्म घाटामा गएको छैन् । 
 
 आगामी दिनमा पशुपालन तिरपनि हात हाल्ने सोचाई राखेका उनले अहिले १२ ओटा बाख्रा पनि पालेका छन् । साथै उनले नयाँ बनस्पतिहरु एभोकाँडो र स्टेभियाको पनि खेती गर्ने योजना बनाएका छन् । “परिवारले पनि नयाँ काम गरेको भनेपछि यही पेशालाई निरन्तरता दिने बिचार गरेको छु”, उनी भन्छन् –“बाहिर गएर अरुको भाँडा माझ्नु भन्दा आफ्नै देशमा खेतीपाती गर्नु नै उपयूक्त हुन्छ, बाहिर जानु सोच भन्दा आफ्नो जग्गा छ भने आफ्नै जग्गामा हैन भने भाडामा लिएर भए पनि ब्यावसायिक रुपमा खेतीपाती गर्नु  धेरै राम्रो हुन्छ ।” अहिले उनका साथीहरु पनि काँठ क्षेत्रतिर तरकारी खेतकिा लागि जग्गा खोजीरहेका छन् ।

स्नातकत्तोर पढ्दै, कृषिकर्म गर्दै

 

थानकोट गाबिसको वडा नं ८ इमाखेलमा उत्तम श्रेष्ठ र अन्य पाँच जना साथीहरु मिलेर ब्यासायिक कृषिकार्यमा जुटिरहेका छन् । पाँच जनामध्ये ३ जना कलेज र विश्वबिद्यालयमा उच्च शिक्षा पनि लिइरहेका छन् । २ जना मध्ये एक जना माओबादीका पूर्व लडाकु रहेका छन् भने एकजना नेपाली सेनाका जवान रहेका छन् । ओखलढुङ्गा दियाले ६ का उक्तम श्रेष्ठ अहिले ग्रामिण बिकास बिषय लिएर त्रि.वी मा एम.ए. गर्दैछन् । ६ बर्ष अगाडि काठमाडौ आएका उनले पढाइका अलावा धेरै समय जागिरे जिवन पनि बिताएका थिए । मार्केटिङ देखि बोर्डिङ स्कूलको मास्टर सम्म भएका उनलाई त्यि पेशामा लाग्दा खासै प्रगति होला जस्तो लागेन । अहिले उनी  आफै केही गर्नुपर्छ भन्ने सोचाइका साथ गाँउको पनि केही अनुभव भएकाले ब्यावसायिक कृषिकर्ममा हात हाले ।


अहिले उनले ब्यावसायिक रुपमा बंगुरपालन, माछापालन, हाँसपालन र तरकारी खेती गरिरहेका छन् । बार्षिक भाडा ५० हजार बुझाउने गरी ८ रोपनी जग्गामा कूल १० लाख लगानी गरेका उनीहरुले  बंगुरपालनका लागि ६ लाख, माछा पालनका लागि २ लाख र तरकारी खेतीका लागि एक लाख लगानी गरेका छन् ।  अन्डा उत्पादन गर्ने उद्धेश्यले ६० ओटा हाँस पालेका उनीहरुले आधुनिक फार्म बनाएर ३१ ओटा बंगुरपालेका छन् । त्यस्तै ओटा २ पोखरीमा साँढे सात हजार माछा पालन गरिरहेका छन् । तरकारीहरुमा काउली, मूला, सायो, गोलभेँडा, सिमी लगायत बिभिन्न जातका रहेका छन् । तरकारीको हरियाली, माछा पोखरी, बंगुर फार्म, हाँसहरुको बथान, तरकारीखेती गरेको जमिनको छेउमा फुलेका ढकमक्क फूलेका फूलहरु देख्दा लाग्छ, उनीहरुको पौरखले नेपाली यूवाहरुलाई देशमे पनि गर्नसके जे पनि हुन्छ भन्ने सन्देश छरिरहेको छ । बैशाख १ गतेदेखि काम शूरु गरेका उनीहरुले  ६ महिनाको अवधीमा १ लाख भन्दा बढी रुपैयाँको आफ्नो उत्पादन बजार पनि पु¥याइसकेका छन् । उनी भन्छन् “हाम्रो उत्पादन सोचे अनुरुप भइरहेको छ, बजारको समस्या खासै नभए पनि बिचको ब्यक्तिलाई बेच्दा किसानहरु र उपभोक्ताहरु मारमा  पर्ने रहेछन् । उपभोक्ताहरु सम्म कसरी सिधै जान सकिन्छ भनेर हामी अहिले यसबारे बुझीरहेका छौँ ।” कालीमाटीमा कृषकहरुलाई बिचौलीयाले सताउन गरेका उनी बताउछन् ।

 कृषकले सिधै आफ्नो उत्पादन गर्ने हो भने राम्रो कमाई गर्ने अबस्था रहेको र त्यसको उपयूक्त ब्यवस्था हुन नसकेको गुनासो गर्छन उनी  । बिस्तारै बंगुरको संख्या १०० ओटा पु¥याउने र  माछापालनलाई पनि दोब्बर बनाउने उनीहरुको आगामी योजना रहेको छ ।  बंगुरको लागि आफ्नै मासु पसल खेल्ने देखि, बजारमा सम्पूर्ण आफ्ना उत्पादनहरुलाई आफै  पु¥याउने, ब्यावसायिक खेती राम्रो हुँदै गयो भने जमिनको आकार पनि बढाउन सक्ने उनी बताउछन् । पहिला क्यानडा जाने प्रक्रियामा रहेका उनी यही केही गर्न सकिन्छ कि भनेर यो काममा हात हालेको बताउछन् । उनी भन्छन् “बिदेश गएर काम गर्नुभन्दा त्यही रकम नेपालमै लगानी गरे यहीँ राम्रो प्रगति गर्न सकिन्छ”।

च्याउसँग रमाउदैँ बैकुन्ठ र नानीमैयाँ श्रेष्ठ

 

काठमाडौँको पश्चिम क्षेत्रमा रहेको बलम्बु गाबिसमा बैकुन्ठ श्रेष्ठ र उनकी  श्रीमती नानीमैयाले च्याउ खेती गर्न थालेको ५ बर्ष बितिसक्यो । काठमाडौँको मच्छेगाँउ स्थाइ  घर भएका उनीहरु अहिले काठमाडौँको थानकोटमा ४ रोपनी जग्गा भाडामा लिएर  ८ लाख लगानीमा अर्को नयाँ च्याउ फर्म खोलेका छन् ।  च्याउका लागि उनीहरुले छ ओटा टनेल निमार्ण गरेका छन् ।  ३ लाख लगानी गरेर शूरु गरेका उनीहरुले पहिलो बर्षमै ५ लाख ४० हजार आम्दानी गर्न सफल भएको बैकुन्ठ बताउछन् । बिदेशमा ७ बर्ष टेक्सटायल सम्बन्धी काम गरेर स्वदेश फर्किएका उनले स्वदेशमै केही गर्न सकिन्छ भनेर च्याँउ खेतीमा हात हालेका हुन् । ३२ बर्षे बैकुन्ठ आई.ए.मा असफल भएपछि बैदेशिक रोजगारीका लागि बिदेशिएका थिए । अहिले उनलाई लागेको छ बिदेशको जति कमाइ त स्वदेशमै आफन्त सँग बसेर पनि कमाई गर्न सकिने रहेछ । शुरुमा काठमाडौको बलम्बुमा च्याँउ फर्म राखेका उनले अहिले थानकोटमा बिस्तार गरेका हुन् । उनी अहिले श्रीमति नानीमैयाँ श्रेष्ठको सहयोगमा च्याँउ खेतीका साथै तरकारी खेती पनि गरिरहेका छन् । उनको आगामी योजना अझै ठूलो रहेको छ । अहिले ७ जना साथीहरु मिलेर उनले महादेबस्थान गाबिसमा १० रोपनी जमिन भाडामा लिएर बङ्गुर, माछा र हाँस पाल्ने भएका छन् । 


 तिहार पछि शूरु हुने सो कृषि फर्मका लागि १५ लाख लगानी गर्ने सोचाई राखेका छन् । उनी भन्छन्– बिदेशमा भन्दा गर्नेहरुका लागि स्वदेशमै राम्रो कमाई र संभावनाहरु धेरै छन् । किर्तीपूर भन्दा अलिकति माथि रहेको मच्छेगाँउमा पहिला परम्परागत रुपमा खेती गर्दै आएका बैकुन्ठ–नानीमैया दम्पतीको ब्यावसायिक कृषिकर्मले जिवनस्तर परिबर्तन गरिदएको छ । 









आफ्नै फोटो


Thursday, November 01, 2012

पद्मलाल घिसिङ्लाई डिभी भर्नू पर्दैन



हरेक वर्ष नेपालका शहरी क्षेत्रमा डिभीले नेपालीहरुलाई एउटा सपनाले मोहनी लगाइदिन्छ । प¥यो भने अमेरीका गइन्छ, महिनाको लाख, डेढ लाख मज्जाले कमाइन्छ । तर काठमाडौको दहचोक गाबिसमा ब्यावसायिक गोलभेडाँ खेती गरिरहेका पद्मलाल घिसिङ्ले डिभी त सुनेका छन् तर उनलाई यसको कुनै चासो र चिन्ता छैन । उनलाई त एउटै मात्र चिन्ता छ आगामी बर्ष ४० रोपनी क्षेत्रफलमा कसरी गोलभेडा खेती गर्ने भन्ने बारे । अहिले २७ लाख लगानी गरेर २२ रोपनी क्ष्ोत्रफलमा गोलभेँडा खेती गरेका घिसिङको कमाई नै सबै खर्च कटाएर महिनाको  दूई लाख हुने गर्दछ । पोहोर गरेको २७ लाख लगानी  १ महिना अगाडि नै उठाएसकेका उनले अझै ३०–३५ लाखको गोलभेँडा बिक्री गर्दैछन् । १४ जना कामदार राखेका उनले मासिक १ लाख २६ हजार उनीहरुलाई दिन्छन् भने बार्षिक रुपमा जग्गा भाडाबापत २ लाख ४० हजार बुझाँउने गदैछन् । कक्षा ३ सम्म मात्र अध्ययन गरेका घिसिङको पूख्र्यौली घर रामेछाप बेथान रहेछ तर उनको परिवार भने उनी सानो छँदै सर्लाही झरेको रहेछ । उनले यस भन्दा अघि धेरै थरी काम गरे, ठेक्का पट्टा, ब्यापारका साथै उनी ५४ सालतिर  बैदेशिक रोजगारीका शिलशिलामा २ वर्ष कतारमा पनि बिताए तर भने जस्तो सफलता  हात लागेन । बिदेशमा चित्तबुझ्दो कमाइ नभएपछि उनी २०५८ सालमा काठमाडौको कालीमाटीमा आए र तरकारी 
 ब्यापार गर्न थाले । पहिला सर्लाहीमा छँदा पनि गोलभेँडा खेली गरेका थिए । त्यही अनुभव उनलाई यहाँ पनि काम लाग्यो । गोलभेँडा  खेतिबाट भएको आम्दानीले उनले अहिले बलम्बु गाबिसमा ४० लाख लगानी गरेर जग्गा सहित १ तले पक्की घरको निमार्ण गरेका छन् । उनका २ जना छोराहरु पनि अहिले नाम चलेका महंगा कलेजहरुमा  पढ्छन् । उनका जेठा छोरा इन्डियाको शारदा यूर्निभरसिटीबाट इन्जिनियरिङ गर्दैछन् भने कान्छो छोरा बल्खुमा रहेको वर्नहार्ट कलेजमा अध्ययन गर्दैछन् ।

कृषिमा असिमित उत्साह, नयाँ सपनाहरु 

अब आउने सिजनमा ४० रोपनीमा खेती गर्ने लक्ष्य भएपनि उनले भबिष्यमा जग्गा पाएसम्म सय, दुई सय रोपनी सम्म गोलभेँडा खेती गर्ने सपना देखेका छन् । भारतबाट लाखौँ रुपियाका तरकारी नेपाल भित्रिरहेको अवस्थामा नेपाललाई तरकारीमा आत्म निर्भर बनाउन् नेपालमा ब्यावसायिक कृषिको विकल्प नभएको उनी औल्याँउछन् । अहिले गोलभेँडा मात्र खेती गरेका उनले यसपालीको हिँउद देखि अन्य तरकारीहरु लौका, घिरौँला, सिमी बोडी लगातका अन्य तरकारी खेती गर्ने उद्धेश्य बनाउका छन् ।







हाँसो

कतिपय अबस्था यस्तै हुन्छ । कल्पना गरिएको समय भन्दा वर आइपुगिदिन्छ जिवन... हाँसो र आँशु यस्ता चिज हुन जसको कहिल्यै मिलन हुँदैन । च्याटमा ...

Wednesday, November 28, 2012

राष्ट्रपतिको कदम


राष्ट्रपति डा. रामबरण यादवले शुक्रबार सात दिनभित्र सहमतिको प्रधानमन्त्रीको सिफारिस गर्न राजनीतिक दलहरुलाई निर्देशन दिएपछि नेपाली राजनीति यतिबेला तरंगित बनेको छ । राजनीतिक बृतमा राष्ट्रपतिको कदम बारे बिभिन्न खाले टिका टिप्पणी भइरहेका छन् । कतिपयले सात महिना देखिको राजनीतिक गतिरोध तोड्ने महत्वपुर्ण कदम भएको बताएका छन् भने  कतिपयले संसदबाट बहुमतले प्रधानमन्त्री चुन्ने प्रजातान्त्रिक बिधि र बर्तमान अन्तरिम संबिधान मिचिएको बताएका छन् ।  तर राष्ट्रपति यादवले संबिधानको धारा ३८ १ अनुसार दलहरुलाई सहमतिय सरकार गठनका लागि आग्रह गर्दै मंसिर १४ गते दिउसो ४ बजेभित्र प्रधानमन्त्रीको सिफारिसको समयसिमा तोक्नुभएको छ । तर अन्तरिम संबिधानको धारा ३८ १ मा राष्ट्रपतिले सहमतिको सरकार गठनका लागि दलहरुलाइ आवह्वान गर्न सक्ने उल्लेख छ । दलहरुबिच सहमति नभए राष्ट्रपतिले बहुमतको सरकार गठनका लागि अन्तरिम संबिधानको धारा ३८ २ अनुसार संसद सचिवालयलाई लेखि पठाउने प्रचलन छ । ब्यवस्थापिका संसद नभएको अवस्थामा राष्ट्रपतिले सार्बजनिक रुपमा प्रधानमनत्रीको लागि आग्रह गरेको भन्दै एकिकृत माओबादी र सरकारका पक्षबाट आपक्ति जनाइएको छ । एकीकृत माओबादी प्रबत्ता अग्नि सापकोटा–..

तर यता राष्ट्रपतिको सो कदमको बिपक्षी दलहरुले भने स्वागत गरेका छन् । बिपक्षीदलहरुले राष्ट्रपति यादवको सो आवह्वानपछि शनिबार बिपक्षी दलहरु दुइपक्षिय बहुपक्षिय छलफलमा जुटिसकेका छन् । प्रमुख बिपक्षी दललहरुले स्वागत गरिहेका बेला  नेकपा माओवादीका अध्य मोहन बैद्य किरण्ले भने राष्ट्रपतिको कदम शंकास्पद रहेको भएको बताउनु भएको छ । उहाले आफू शक्तिमा जाने अभ्यास स्वरुप सो कदम चालेको उहााले प्रतिक्रिया दिनुभएको छ । यस्तै राष्ट्रपति डा. रामवरण्ँ यादवले भने सहमतीय प्रधानमन्त्रीको लागि आफूले गरेको आह्वानलाई गलत रुपमा नलिन आग्रह गर्नुभएको छ । पार्टी बैठकले राष्ट्रपतिको आह्वान असंवैधानिक भनेर ठहर गरे लगत्तै शनिबार बिहान शितल निवास पुग्नुभएका एकीकृत नेकपा माओवादी अध्यÔ पुÈपकमल दाहाल प्रचण्डसित राष्ट्रपतिले आफूले सहमतिकै लागि कदम चालेको प्रष्ट पार्नुभएको हो । राष्ट्रपतिको सो आव्ह्वान पछि प्रतिपक्षि दलहरुले अब के गर्छन्, सात दिन भित्र दलहरुले सहमतिको प्रधानमन्त्री दिन सक्छन् कि सक्दैनन् र संबैधानिक, कानुनी जटिलता बिच कसरी प्रधानमनत्री नियूत्ती हुन्छ, यसतर्फ सर्बत्र चासो रहेको छ ।  राष्ट्रपतिको सो कदम संबैधानिक रहेको र अहिलेको अबस्थामा सहमतिको राष्ट्रिय सरकार गठनको यही नै उपयुक्त आधार रहेको बताउनुहुन्छ । कानुनबिद् कुमार रेग्मी–
राष्ट्रपतिको सो अब्हानबारे प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराइले पनि कानुनबिदसंग शनिबार छलफल गर्नुभएको छ । कानूनविदहरुले व्यवस्थापिका संसद् नभएको र चुनाव घोÈण्ाँ भईसकेको अवस्थामा व्यवस्थापिका संसद हु“दाका प्रधानमन्त्री डा. वावुराम भट्टराईकै निरन्तरता बाहेक अर्को कुनै नया“ प्रधानमन्त्री नियुक्त गर्ने संवैधानिक व्यवस्था नभएको सुझाव दिएका छन् । अहिले गैर संवैधानिक ढंगबाट अर्को कसैलाई राÈ्ट्रपतिले प्रधानमन्त्री तोकेमा त्यो नेपालको अन्तरिम संविधान अन्त गरिएको हुने कानूनविदहरुको धारण्ाँ थियो । राष्ट्रपतिको सो कदम पछि नेपाली राजनीतिले नयाँ मोड लिने देखिएको छ । सात महिना देखिको राजनीतिक गतिरोध अब अन्त्य हुन्छ वा दलहरुबिच अझ अविस्वास र गतिरोध लम्बिछ । सर्बत्र चासोका साथ हेरीएको छ । क्यापिटल रिर्र्पोटर शम्भु दंगाल ।

Saturday, November 17, 2012

राजनीतिक दलका शीर्ष नेताहरुको सुरक्षा ब्यवस्थामा चुनौती


  रिर्पोट–
शुक्रबार काठमाडौको भृकुटीमण्डपमा एकीकृत नेकपा माओवादीद्धारा आयोजित चियापान कार्यक्रममा  अध्यक्ष  प्रचण्डमाथि थप्पड प्रहार भएपछि राजनीतिक दलका  नेतृत्वको सुरक्षा अबस्थाबारेमा गंभिर चुनौती थपिदिएको छ ।  माओबादी अध्यक्ष प्रचन्डभन्दा अघि नेकपा एमालेका अध्यक्ष झलनाथ खनाललाई सुनसरीका देवीराम रेग्मीले झापड हानेका थिए । त्यसपछि नेपाली कांग्रेसका सभापति शुशिल कोइरालालाई आफ्नै कार्यकर्ताले काठमाडौको कपनमा भएको कार्यक्रममा झ्यालको फ्रेमले आक्रमण गरेका थिए । त्यस्तै एकीकृत नेकपा माओबादीका  निर्बतमान सभासद झक्कुप्रसाद सुबेदीले पनि थप्पड खाएका थिए । यसरी नेताहरुले आक्रमणको शिकार हुनुको कारणलाई कतिपयले स्वभाविक जनआक्रोसको रुपमा लिने गरेका छन् भने  दलका नेताहरु आफूलाई परेपछि प्रतिगामी षड्यन्त्रको रुपमा पनि ब्याख्या गरिरहेका हुन्छन् । यसरी राजनीतिक दलका शीर्ष नेतृत्वमाथि आक्रमण बढ्नुको कारण  जनतामा रहेको असन्तुष्टि भएको बताउनुहुन्छ, राजनीतिक बिश्लेषक प्रा.डा. सुरेन्द्र के.सी.–

नेपाल संबत ११३३ को अवसरमा एकिकृत माओवादीले गरेको चियापान कार्यक्रममा बाग्लुङका पदम कु“वरले प्रचण्डलाई थप्पड हानेका थिए । यो घटनालाई एकीकृत नेकपा मओबादीले गंभिर रुपमा लिएको छ । पार्टी कार्यालय पेरिसडाडामा  शनिबार आयोजित नियमित पत्रकार भेटघाट कार्यक्रममा बोल्दै एकिकृत माओबादी प्रबत्ता अग्नि सापकोटाले सो घटना आपराधिक र Èड्यन्त्रमुलक भन्दै दोÈीलाई कुनै हालतमा नछाड्ने  बताउनुभएको छ  । उहाले घटनालाई  आक्रोस र अराजकता मात्र भन्नु मनोगत र गलत हुने भन्दै शान्ति, संविधान र संघीयताविरुद्ध गम्भीर Èड्यन्त्र रहेको बताउनुभएको छ । नेकपा एमाले र काग्रेसले भन्दा एकिकृत नेकपा माओबादीले घटनालाई गंभिर रुपमा लिंदै एकीकृत नेकपा माओवादीका अध्यक्ष
पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड सहितका शीर्È नेताहरुले अब कार्यकर्ता र समर्थकबाट फुलमाला तथा खादा नथाप्ने भएका छन् । पछिल्लो समयमा दलका नेताहरुले कार्यकर्ता एवं सर्बसाधरणबाट आक्रमणको सामना गर्नू परिरहेको छ । यस किसिमका घटना नदोहोरिनका लागि के गर्नु पर्ला त ? फेरी राजनीतिक बिश्लेषक डा. केसी –
दलका नेताहरुले यसरी आक्रमणको शिकार हुन थालेपछि त्यसका पक्ष बिपक्षमा चिया होटल देखि इन्टरनेटको सामाजिक संजाल फेसबुकमा पनि धेरै थरी टिका टिप्पणी भइरहेका छन् । सामाजिक सञ्जाल फेसबुमा रामकृष्ण शर्माले बिश्वका चर्चित राजनितिक ब्यक्तित्वहरु माहात्मा गान्धि, भ्लादिमिर लेनिन, अग्राहम लिंकन लगायतका नेताहरु ब्यक्तिगत आक्रमणबाट मारिएको बताउदै  नेताहरुको सुरक्षा अवस्थामा नयां चुनौती थपिएको टिप्पणी गरेका छन् । प्रचण्डमाथि सार्वजनिक कार्यक्रममा नै थप्पड प्रहार भएको घटनाको छानविन गर्न सरकारले प्रहरी अतिरिक्त महानिरीÔक (एआईजी) नवराज ढकालको संयोजकत्वमा छानविन समिति पनि गठन गरिसकेको छ । यस्तै अति विशिÈट तथा विशिÈट व्यक्तिहरुको भरपर्दो सुरÔा व्यवस्था मिलाउन अपनाउनु पर्ने कार्यविधी बनाउन सहसचिव शंकर कोइरालाको संयोजकत्वमा अर्को समिति गठन भएको छ । यसरी सार्बजनिक कार्यक्रम वा अन्य कुनै रुपमा दलका नेतृत्वहरुमाथी आक्रमण हुनु पक्कै पनि राम्रो हैन र यसले देशको सुरक्षा ब्यवस्थालाई चुनौती दिनुका साथै अराजकतालाई पनि प्रश्रय दिनपुग्छ । यस किसिमका घटना फेरी नदोहोरिन सुरक्षा निकायका साथै  आम नेपालीहरु पनि सचेत रहन आवश्यक छ । क्यापिटल रिर्पोटर शम्भु दंगाल ।काठमाडौं

Sunday, November 11, 2012

डाइर्भरसिटी चिठ्ठा



नोबेम्भर ३ अर्थात शनिबार देखि यस बर्सको अमेरीकी डाइर्भरसिटी चिठ्ठा कार्यक्रम समापन भएको छ । यसपाली असोज १३ गतेदेखि कातिर्क १८ गते सम्मको अवधीमा नेपालका प्रमूख शहरहरुबाट हज्जारौ नेपालीले डिभी चिठ्ठामा सहभागिता जनाएका छन् । शनिबार काठमाडौको बागबजारमा अवस्थित माइक्रो डिजिटल फोटो स्टुडियोमा डिभी भर्नेहरुको ठूलो घुाइचो लागेको थियो ।
बेरोजगारी समस्या, अस्थिर राजनीतिबाट वाक्क दिक्क भएका  नेपालीहरुलाई डिभी चिठ्ठाले मोहनी लगाएको छ । अर्कोतिर चिठ्ठा परिहाल्यो भने अमेरीका जान पाइने अवसर आउने भएकाले बालकदेखि यूवा र बृद्ध उमेर पुग्न लागिसकेका नेपालीहरु डिभी भर्न लाइन लागेका थिए
नेपालमा अफलाईनमा सन् १९९४ देखि र अनलाइनमा सन् २००४ देखि डिभी चिठ्ठा शूरु भएसंगै हजारौ नेपालीहरुले यसमा सहभागिता जनाइसकेका छन् । साथै धेरै नेपालीहरु डिभी मार्फत अमेरीका पनि पुगिसकेका छन् । सजिलैसंग भिसा पाइने र उहाा गएर पनि अबसर पाइन गाह्रो नभएकाले नेपालीहरुको आकÈणर््ँ यतातिर बढेको हो । विगत झै यसपाली पनि डिभी भर्नेको संख्यामा कुनै गीरावट आएन ।
डिभी चिठ्ठा भर्न कुनै शूल्क नलागेपनि नेपालका प्रमूख शहरहरुका फोटो स्टुडियो र डिभी भर्ने अफिसहरुले मनलाग्दो रकमा लिएर डिभी भरिदिएका थिए । कतिपय स्थानहरुमा डिभी भरेको  प्रति ब्यक्ति  ३०० रुपियाासम्म लिएका थिए भने धेरैजसो फोटो स्टुडियोहरुले फोटो खिचेबापतको रकम लिएर डिभी भरिदिने गरेका थिए । विगतका वर्Èमा झै यस बर्È पनि धेरै नेपाली डिभी भर्ने क्रममा ठगिएका छन् । डिभी चिठ्ठा खुलेको शुरुवाततिरै अमेरीकी दुतावासले यसबारे सचेत गराएपनि सरकारी तबरबाट खासै केही प्रयास भएन । बागबजार स्थित यारा डिजिटल फोटो स्टुडियोका संचालक यमनाथ लम्सालका अनुसार गत बर्È नेपालबाट ४,३७० जनालाई डिभी परेको थियो । 
जुन देशका नागरिकहरु आङ्खनो देशमा भन्दा अरुको देशमा जान यसरी मरिहत्ये गर्छन भने यसले त्यो देशको पछौटेपन लाई अझ उजागर गर्छ । नेपालमा बैदेशिक राजगारी, अध्ययन भिÈा एवं डिभी लगायतका माध्यमबाट नेपालीहरु बाहिरिने गर्दछन् । नेपाल बाट बाहिरिन खोज्ने अर्को जमातमा बिद्यार्थीहरु पर्दछन् । रोजगार र पढाई दुबैमा सफलता पाउन यूरोपियन देशहरुमा जान धेरै बिद्यार्थीहरु देशका प्रमुख शहरहरुका कसन्टेन्सीहरुमा  धाइरहेका भेटिन्छन् ।
नेपालमा रोजगारीको अत्यन्तै कम संवावना, उच्च शैक्षक बेराजगारी, राजनीतिक दुरावस्थाका कारण् धेरै नेपालीहरु बिदेशिरहेका छन र बिदेशिन चाहिरहेका छन् । बैदेशिक रोजगार विभागको पछिललो आकडा अनुसार चालू आथिर्क वर्Èको पहिलो तीन महिनामा करिब तीन लाख यूवा बिदेशिएका छन् । यद्यपी यो अघिल्लो वर्Èको तुलनामा केही कम भएको देखिन्छ । विभागका अनुसार साउनदेखि असोजसम्मको अवधीमा ९८ हजार सात सय ७७ जना नेपाली कामदार बैदेशिक रोजगारमा गएका छन् । गतबर्È सोही अवधीमा एक लाख नौ हजारनेपाली कामको खोजीमा बिदेशिएका थिए । यो आकडा अनुसार तीन महिनामा दैनिक औÈत एक हजार एक सय नेपाली कामको खोजीमा बिदेशिएका थिए । यसमा बिदामा आएर फर्कने र भिÈा थप गरेर जानेहरुलाई जोडिएको छैन । असोज महिनामा मात्रै ३८ हजार पााच जना बैदेशिक रोजगारमा गएका छन् । साउन र भदौको तुलनामा असोजमा बिदेशिनेको संख्या निकै बढेको बिभागको आाकडाबाट देखिन्छ । विभागको आकडा अनुसार गतबर्Èको असोजमा भन्दा यस वर्È बैदेशिक रोजगारमा जाने कामदारको संख्या ४३ प्रतिशतले बढेको छ । बरोजगारीको अवस्था डिभी, कोरीया जाने इपिएस प्रण्लीहरुमा यूवाहरुको ठूलो भीड देखिन्छ । मुलुकबाट यसरी नागरीकहरुमा बाहिरिन चाहने सोचाइको बिकास बढ्दै जादा दक्ष जनश्त्तिको पलायन का साथै देशलाई दीर्घकालीन असर पर्ने स्वत देखिन्छ ।

क्यापिटल रिर्पोटर शम्भु दंगाल, काठमाडौ

Thursday, November 08, 2012

कर्मठ काँठ


नेपालको केन्द्र काठमाडौँमा राजनीतक दलहरु सक्ताको लुछाचुँडीका लागि दौढधुप गरिरहेका बेला त्यही काठमाठांै उपत्यकाको छेउछाउ अर्थात काँठ क्षेत्रमा कृषिबाट पनि नेपालमा केही गर्न सकिन्छ भनेर केही कृषकहरु जुर्मुराउन थालेका छन् । केही बर्ष पहिला परम्परागत खेतीपाती हुने उपत्यकाको काँठ क्षेत्रमा अहिले सोही क्षेत्रका स्थानिय र काठमाडौँ बाहिरबाट आएका कृषकहरु परम्परागत कृषि प्रणालीलाई छाडेर ब्यावासायिक रुप दिँदै मनग्गे आम्दानी गरिरहेका छन् । तर मलखाद, आवश्यक परामर्श र सरकारी प्रोत्साहन नपाएको उनीहरुको गुनासो छ । आर्थिक रुपमा कमजोर, शहरको भन्दा बिकास निमार्ण र सेवा सुबिधा बाट पछि परेको तथा सहरबासीले उपेक्षाको दृष्ट्रिले हेर्ने उपत्यकाका काँठ क्षेत्रहरु अहिले सहरलाई बचाउने एउटा अमृत भुमिको रुपमा पनि विकसित हुँदै गइरहेको छ । सहरबासीको लागि तल्कालै टिपिएका ताजा तरकारी, ताजा दुध आपूर्ति गर्ने एउटा एउटा उक्तम भूमिको रुपमा विकसित भइरहेको छ । ताजा तरकारी, दुध मात्रै हैन दैनिक पिउने पानीका प्रशस्त स्रोत पनि यिनै काँठ क्षेत्रहरुमा रहेका छन् जसलाई अझैपनि ब्यवस्थित र एकिकृत गर्न सकिएको छैन् । काँठ क्षेत्रका कर्मठहरुका बारेमा तयार पारिएको एक रिर्पोट–   

रोल्पाका कर्मशील,  १६ वर्ष देखि काँठमा कर्म 

  
















तरकारी खेती बाट कमाएको पैसाबाट किनेको उनको जग्गा अहिले १ करोड पुग्ने भएको छ, सुन्दा अपत्यारिलो लाग्ने यी किसानले १६ बर्ष देखि १२ रोपनी जग्गा भाडामा लिएर काठमाडौको पश्चिमी क्षेत्रमा रहेको काँठक्षेत्र थानकोटमा गरे जे पनि हुन्छ भन्ने उदाहरण दिइरहेका छन् । यसपाली उनले ९ रोपनी क्षेत्रफलमा गोलभेँडा लगाएका थिए । बाँकी ३ रोपनीमा उनले माछापालन र फूल खेती गरेका छन् । उनी हुन् जय बहादुर घर्तिमगर ।

तरकारी, फूलखेती र माछापालन,

१२ रोपनी जग्गा भाडामा लिएका उनले दुई रोपनी जमिनमा फूल खेती गरेका छन् ।  काठमाडौमा बिभिन्न उत्सव पर्ब र विवाहका अवसमा फूलको माग निकै नै हुने गरेको छ । एक रोपनी जग्गाबाट पाँच छ महिनामा ५० हजारको लगानीबाट डेढ लाख फाइदा गर्छन् । १२ रापनी मध्ये उनले नौ रोपनीमा गोलभेँडा खेती गर्छन् । उनले थानकोटमा यसरी तरकारी खेती गरेको नै  १६ बर्ष भइसकेको छ । उनले जग्गा भाडाबापत बार्षिक ७२ हजार रुपियाँ बुझाउनुपर्छ तर उनले बर्षमा गोलभेँडाबाटै ४ लाख बचत गर्न सफल भएको बताउछन् । उनले ब्यावसायिक खेती गर्न ८ जना लाई जागिर पनि दिएका छन् । रोल्पामा रहँदा परम्परागत खेती गरेका उनले त्यहाँ तरकारीका लागि बजार त्यति नभएको कारण उनी काठमाडौँमा आकर्षित भएको बताउछन् । शूरुमा केही घाटा भएपनि पछि कामको अनुभव बढ्दै गएपछि उनले खेतीबाट घाटाको सामना गर्नुपरेन् । प्रत्येक बर्ष १२ रोपनी जग्गामा उनी लाख डेढ लाख लगानी  गर्छन भने त्यसबाट करिब ५, ६ लाख उठाउन सकिने उनी बताउछन् । तरकारी खेतीबाट उनले गरेको प्रगती जग्गा र घर किनेका छन् जुन अहिले १ करोड मूल्य जाने उनी बताउछन् । तर फाइदा अनुसार उनको खटाइ पनि उक्तिकै रहेको छ । दैनीक बिहान २ बजे देखि राती ७ बजे सम्म खट्ने गरेको उनी बताउछन् ।

 गोलभेँडाका लागि ९ रोपनी जग्गामा उनी प्रति वर्ष ६० हजार  लगानी गर्ने बताउछन् ।उनले लगाउने गोलभेँडाको जातमा लप्सी र मनिसा रहेका छन् । तर उनले काठमाडौ आएर एकैचोटी यो काममा हात हालेका भने होइन रहेछन् । उनी भन्छन्–“पहिला भारतमा साहुहरुको काम गर्ने काम सिके पछि नेपालमा गएरआफूले पनि खेती गरे राम्रो आम्दानी गर्न सकिएला भनेर यता आँए र शूरु गरेँ ।” अहिले उनको मासिक कमाइ  पढेलेका जागिरेहरुको भन्दा पनि बढी नै आम्दानी गरेका छन् । अहिले उनको मासिक कमाइ ३५ देखि ४० हजारको हाराहारीमा हुने गरेको छ । औपचारिक शिक्षामा १० कक्षा मात्र भएपनि उनी आफ्नो कमाई र पेशा प्रति सन्तुष्ट रहेको बताँउछन् । उनले अहिले अर्को नयाँ काम पनि शूरु गरेका छन्–माछापालन् । उनले अहिले दुई पोखरी निमार्ण गरेर २२ हजार ४०० माछा पाल्न शूरु गरेका छन् । एक लाख लगानी गरेर झिँगे माछा पोखरीमा राखेका उनले कुखुराबाट भन्दा यसबाट राम्रोआमदानी गर्न सकिने विस्वास लिउर अघि बढीरहेका छन् । माछाका लागि मरेका कुखुरा, मैदा माछाको दाना दिने  गरेका उनी अझै  माछापालनका लागि जग्गा भाडामा लिने तयारीमा छन् । अहिले उनी हिँउदको लागि मिलेट, किरेन्डोला, स्टेरा, बिबी फूल लगाउने तयारीमा जुटिरहेका छन् ।  

चिरणलालको तरकारी सपना 

 


ललितपूरको खोकना र चाल्नाखेलको सिमानामा ४७ बर्षिय चिरणलाल श्रेष्ठले ब्यावसायिक रुपमा तरकारी खेती गर्नू भएको छ । यद्यपी उनी काठमाडौको असनमा जन्मिएका हुन र उनको पूख्र्याैली  पेशा भनेको ब्यापार नै हो । उनको पुस्ताहरुमा खेतीपातीमा हात हाल्ने उनी नै पहिलो ब्यक्ति हुन् ।  ६८ साल बैशाख देखि उनले १२ रोपनी खेत भाडामा लिएर तरकारी खेती गरिरहेका छन् । उनलाई कृषि सम्बन्धी ज्ञान केही नभएपनि साथिहरुको सल्लाहमा उनी यस क्षेत्रमा अघि बढ्न खोज्दैछन्  ।  गोलभेँडा, बन्दा, खुर्सानी, प्याज, लसुन कुरिलो, बोडी लगायतको तरकारी खेती गरेका छन् । १२ रोपनीको उनले बार्षिक भाडा ६० हजार बुझाँउछन् । सुरुमा साँढे आठ लाख लगानी गरेका रहेछन् उनले  । खेतीपातीका लागि १० जना कामदार राखेका छन् उनले । बिज्ञापन एजेन्सी संचालन गरेर बसेका उनी एका एक कृषि क्षेत्रमा तानिएका हुन् । उनलाई बजारको कुनै समस्या छैन्, कालीमाटीबाट तरकारी ब्यापारीहरु उनको कृषि र्फाम सम्म पुग्ने गर्छन् ।  तरकारी खेतीबाट भबिष्यमा केही गर्न सक्छु भन्ने बिश्वास लिएर अघि बढेका उनको ब्यवसाय अहिलेसम्म घाटामा गएको छैन् । 
 
 आगामी दिनमा पशुपालन तिरपनि हात हाल्ने सोचाई राखेका उनले अहिले १२ ओटा बाख्रा पनि पालेका छन् । साथै उनले नयाँ बनस्पतिहरु एभोकाँडो र स्टेभियाको पनि खेती गर्ने योजना बनाएका छन् । “परिवारले पनि नयाँ काम गरेको भनेपछि यही पेशालाई निरन्तरता दिने बिचार गरेको छु”, उनी भन्छन् –“बाहिर गएर अरुको भाँडा माझ्नु भन्दा आफ्नै देशमा खेतीपाती गर्नु नै उपयूक्त हुन्छ, बाहिर जानु सोच भन्दा आफ्नो जग्गा छ भने आफ्नै जग्गामा हैन भने भाडामा लिएर भए पनि ब्यावसायिक रुपमा खेतीपाती गर्नु  धेरै राम्रो हुन्छ ।” अहिले उनका साथीहरु पनि काँठ क्षेत्रतिर तरकारी खेतकिा लागि जग्गा खोजीरहेका छन् ।

स्नातकत्तोर पढ्दै, कृषिकर्म गर्दै

 

थानकोट गाबिसको वडा नं ८ इमाखेलमा उत्तम श्रेष्ठ र अन्य पाँच जना साथीहरु मिलेर ब्यासायिक कृषिकार्यमा जुटिरहेका छन् । पाँच जनामध्ये ३ जना कलेज र विश्वबिद्यालयमा उच्च शिक्षा पनि लिइरहेका छन् । २ जना मध्ये एक जना माओबादीका पूर्व लडाकु रहेका छन् भने एकजना नेपाली सेनाका जवान रहेका छन् । ओखलढुङ्गा दियाले ६ का उक्तम श्रेष्ठ अहिले ग्रामिण बिकास बिषय लिएर त्रि.वी मा एम.ए. गर्दैछन् । ६ बर्ष अगाडि काठमाडौ आएका उनले पढाइका अलावा धेरै समय जागिरे जिवन पनि बिताएका थिए । मार्केटिङ देखि बोर्डिङ स्कूलको मास्टर सम्म भएका उनलाई त्यि पेशामा लाग्दा खासै प्रगति होला जस्तो लागेन । अहिले उनी  आफै केही गर्नुपर्छ भन्ने सोचाइका साथ गाँउको पनि केही अनुभव भएकाले ब्यावसायिक कृषिकर्ममा हात हाले ।


अहिले उनले ब्यावसायिक रुपमा बंगुरपालन, माछापालन, हाँसपालन र तरकारी खेती गरिरहेका छन् । बार्षिक भाडा ५० हजार बुझाउने गरी ८ रोपनी जग्गामा कूल १० लाख लगानी गरेका उनीहरुले  बंगुरपालनका लागि ६ लाख, माछा पालनका लागि २ लाख र तरकारी खेतीका लागि एक लाख लगानी गरेका छन् ।  अन्डा उत्पादन गर्ने उद्धेश्यले ६० ओटा हाँस पालेका उनीहरुले आधुनिक फार्म बनाएर ३१ ओटा बंगुरपालेका छन् । त्यस्तै ओटा २ पोखरीमा साँढे सात हजार माछा पालन गरिरहेका छन् । तरकारीहरुमा काउली, मूला, सायो, गोलभेँडा, सिमी लगायत बिभिन्न जातका रहेका छन् । तरकारीको हरियाली, माछा पोखरी, बंगुर फार्म, हाँसहरुको बथान, तरकारीखेती गरेको जमिनको छेउमा फुलेका ढकमक्क फूलेका फूलहरु देख्दा लाग्छ, उनीहरुको पौरखले नेपाली यूवाहरुलाई देशमे पनि गर्नसके जे पनि हुन्छ भन्ने सन्देश छरिरहेको छ । बैशाख १ गतेदेखि काम शूरु गरेका उनीहरुले  ६ महिनाको अवधीमा १ लाख भन्दा बढी रुपैयाँको आफ्नो उत्पादन बजार पनि पु¥याइसकेका छन् । उनी भन्छन् “हाम्रो उत्पादन सोचे अनुरुप भइरहेको छ, बजारको समस्या खासै नभए पनि बिचको ब्यक्तिलाई बेच्दा किसानहरु र उपभोक्ताहरु मारमा  पर्ने रहेछन् । उपभोक्ताहरु सम्म कसरी सिधै जान सकिन्छ भनेर हामी अहिले यसबारे बुझीरहेका छौँ ।” कालीमाटीमा कृषकहरुलाई बिचौलीयाले सताउन गरेका उनी बताउछन् ।

 कृषकले सिधै आफ्नो उत्पादन गर्ने हो भने राम्रो कमाई गर्ने अबस्था रहेको र त्यसको उपयूक्त ब्यवस्था हुन नसकेको गुनासो गर्छन उनी  । बिस्तारै बंगुरको संख्या १०० ओटा पु¥याउने र  माछापालनलाई पनि दोब्बर बनाउने उनीहरुको आगामी योजना रहेको छ ।  बंगुरको लागि आफ्नै मासु पसल खेल्ने देखि, बजारमा सम्पूर्ण आफ्ना उत्पादनहरुलाई आफै  पु¥याउने, ब्यावसायिक खेती राम्रो हुँदै गयो भने जमिनको आकार पनि बढाउन सक्ने उनी बताउछन् । पहिला क्यानडा जाने प्रक्रियामा रहेका उनी यही केही गर्न सकिन्छ कि भनेर यो काममा हात हालेको बताउछन् । उनी भन्छन् “बिदेश गएर काम गर्नुभन्दा त्यही रकम नेपालमै लगानी गरे यहीँ राम्रो प्रगति गर्न सकिन्छ”।

च्याउसँग रमाउदैँ बैकुन्ठ र नानीमैयाँ श्रेष्ठ

 

काठमाडौँको पश्चिम क्षेत्रमा रहेको बलम्बु गाबिसमा बैकुन्ठ श्रेष्ठ र उनकी  श्रीमती नानीमैयाले च्याउ खेती गर्न थालेको ५ बर्ष बितिसक्यो । काठमाडौँको मच्छेगाँउ स्थाइ  घर भएका उनीहरु अहिले काठमाडौँको थानकोटमा ४ रोपनी जग्गा भाडामा लिएर  ८ लाख लगानीमा अर्को नयाँ च्याउ फर्म खोलेका छन् ।  च्याउका लागि उनीहरुले छ ओटा टनेल निमार्ण गरेका छन् ।  ३ लाख लगानी गरेर शूरु गरेका उनीहरुले पहिलो बर्षमै ५ लाख ४० हजार आम्दानी गर्न सफल भएको बैकुन्ठ बताउछन् । बिदेशमा ७ बर्ष टेक्सटायल सम्बन्धी काम गरेर स्वदेश फर्किएका उनले स्वदेशमै केही गर्न सकिन्छ भनेर च्याँउ खेतीमा हात हालेका हुन् । ३२ बर्षे बैकुन्ठ आई.ए.मा असफल भएपछि बैदेशिक रोजगारीका लागि बिदेशिएका थिए । अहिले उनलाई लागेको छ बिदेशको जति कमाइ त स्वदेशमै आफन्त सँग बसेर पनि कमाई गर्न सकिने रहेछ । शुरुमा काठमाडौको बलम्बुमा च्याँउ फर्म राखेका उनले अहिले थानकोटमा बिस्तार गरेका हुन् । उनी अहिले श्रीमति नानीमैयाँ श्रेष्ठको सहयोगमा च्याँउ खेतीका साथै तरकारी खेती पनि गरिरहेका छन् । उनको आगामी योजना अझै ठूलो रहेको छ । अहिले ७ जना साथीहरु मिलेर उनले महादेबस्थान गाबिसमा १० रोपनी जमिन भाडामा लिएर बङ्गुर, माछा र हाँस पाल्ने भएका छन् । 


 तिहार पछि शूरु हुने सो कृषि फर्मका लागि १५ लाख लगानी गर्ने सोचाई राखेका छन् । उनी भन्छन्– बिदेशमा भन्दा गर्नेहरुका लागि स्वदेशमै राम्रो कमाई र संभावनाहरु धेरै छन् । किर्तीपूर भन्दा अलिकति माथि रहेको मच्छेगाँउमा पहिला परम्परागत रुपमा खेती गर्दै आएका बैकुन्ठ–नानीमैया दम्पतीको ब्यावसायिक कृषिकर्मले जिवनस्तर परिबर्तन गरिदएको छ । 









आफ्नै फोटो


Thursday, November 01, 2012

पद्मलाल घिसिङ्लाई डिभी भर्नू पर्दैन



हरेक वर्ष नेपालका शहरी क्षेत्रमा डिभीले नेपालीहरुलाई एउटा सपनाले मोहनी लगाइदिन्छ । प¥यो भने अमेरीका गइन्छ, महिनाको लाख, डेढ लाख मज्जाले कमाइन्छ । तर काठमाडौको दहचोक गाबिसमा ब्यावसायिक गोलभेडाँ खेती गरिरहेका पद्मलाल घिसिङ्ले डिभी त सुनेका छन् तर उनलाई यसको कुनै चासो र चिन्ता छैन । उनलाई त एउटै मात्र चिन्ता छ आगामी बर्ष ४० रोपनी क्षेत्रफलमा कसरी गोलभेडा खेती गर्ने भन्ने बारे । अहिले २७ लाख लगानी गरेर २२ रोपनी क्ष्ोत्रफलमा गोलभेँडा खेती गरेका घिसिङको कमाई नै सबै खर्च कटाएर महिनाको  दूई लाख हुने गर्दछ । पोहोर गरेको २७ लाख लगानी  १ महिना अगाडि नै उठाएसकेका उनले अझै ३०–३५ लाखको गोलभेँडा बिक्री गर्दैछन् । १४ जना कामदार राखेका उनले मासिक १ लाख २६ हजार उनीहरुलाई दिन्छन् भने बार्षिक रुपमा जग्गा भाडाबापत २ लाख ४० हजार बुझाँउने गदैछन् । कक्षा ३ सम्म मात्र अध्ययन गरेका घिसिङको पूख्र्यौली घर रामेछाप बेथान रहेछ तर उनको परिवार भने उनी सानो छँदै सर्लाही झरेको रहेछ । उनले यस भन्दा अघि धेरै थरी काम गरे, ठेक्का पट्टा, ब्यापारका साथै उनी ५४ सालतिर  बैदेशिक रोजगारीका शिलशिलामा २ वर्ष कतारमा पनि बिताए तर भने जस्तो सफलता  हात लागेन । बिदेशमा चित्तबुझ्दो कमाइ नभएपछि उनी २०५८ सालमा काठमाडौको कालीमाटीमा आए र तरकारी 
 ब्यापार गर्न थाले । पहिला सर्लाहीमा छँदा पनि गोलभेँडा खेली गरेका थिए । त्यही अनुभव उनलाई यहाँ पनि काम लाग्यो । गोलभेँडा  खेतिबाट भएको आम्दानीले उनले अहिले बलम्बु गाबिसमा ४० लाख लगानी गरेर जग्गा सहित १ तले पक्की घरको निमार्ण गरेका छन् । उनका २ जना छोराहरु पनि अहिले नाम चलेका महंगा कलेजहरुमा  पढ्छन् । उनका जेठा छोरा इन्डियाको शारदा यूर्निभरसिटीबाट इन्जिनियरिङ गर्दैछन् भने कान्छो छोरा बल्खुमा रहेको वर्नहार्ट कलेजमा अध्ययन गर्दैछन् ।

कृषिमा असिमित उत्साह, नयाँ सपनाहरु 

अब आउने सिजनमा ४० रोपनीमा खेती गर्ने लक्ष्य भएपनि उनले भबिष्यमा जग्गा पाएसम्म सय, दुई सय रोपनी सम्म गोलभेँडा खेती गर्ने सपना देखेका छन् । भारतबाट लाखौँ रुपियाका तरकारी नेपाल भित्रिरहेको अवस्थामा नेपाललाई तरकारीमा आत्म निर्भर बनाउन् नेपालमा ब्यावसायिक कृषिको विकल्प नभएको उनी औल्याँउछन् । अहिले गोलभेँडा मात्र खेती गरेका उनले यसपालीको हिँउद देखि अन्य तरकारीहरु लौका, घिरौँला, सिमी बोडी लगातका अन्य तरकारी खेती गर्ने उद्धेश्य बनाउका छन् ।